Voor iemand met een verslaving in middelengebruik is het onwijs moeilijk om te stoppen. Het is daarom raadzaam om hierbij gespecialiseerde behandeling te raadplegen. Maar wat nog moeilijker kan zijn dan stoppen, is om daarna nooit meer te beginnen. Wanneer iemand opnieuw in oude patronen van gebruik belandt spreken we van een terugval in verslaving.

Het bestuderen van risicofactoren voor terugval is vanzelfsprekend hoogst relevant. Door mensen die wel en niet terugvallen met elkaar te vergelijken, weten we dat een terugval geassocieerd is aan een veelheid van biologische factoren (bv. de genen¹ of hersenen²), psychologische factoren (bv. copingstijl³) en sociale factoren (bv. burgerlijke staat⁴). Dit is maar een greep uit de bestudeerde risicofactoren – dit literatuur staat er bol van. Wat dit ons leert is, gebaseerd op kans, wie heeft wellicht meer risico op terugval. Natuurlijk is deze informatie extreem waardevol – het stelt verslavingszorg in staat om evidence-based beslissingen te nemen.

 Desalniettemin is het verre van eenvoudig om bevindingen van groepen patiënten terug te vertalen naar de individuele patiënt. Als dat wel zo was, dan zouden therapeuten aan het einde van een behandeling een checklist afwerken: de genen bestuderen, het brein scannen, vragenlijsten afnemen, burgerlijke staat navragen, etcetera. Dan, afhankelijk van hoe veel risicofactoren op de checklist zijn aangevinkt, zou de therapeut Jan kunnen vertellen dat hij een terugval zal krijgen en Sara dat ze nooit zal terugvallen. Jammer genoeg is het niet zo makkelijk. Zoals Burrhus Skinner ooit zei: “het lastigste onderwerp dat ooit aan de wetenschappelijk is onderworpen, is menselijk gedrag”. Dat geldt zeker ook voor precisie voorspellingen van terugval.

Zou het daarom niet cruciaal zijn om ons af te vragen – naast wie heeft een verhoogd risico – wanneer iemands risico op een terugval verhoogd is? Neem de film Flight als voorbeeld. Denzel Washington speelt een piloot die na een alcoholverslaving enkele maanden nuchter weet te blijven. Op een nacht verblijft hij in een hotel waar hij een volle minibar ontdekt (zie afbeelding). Het is niet de eerste keer dat hij alcohol ziet sinds hij niet meer drinkt, maar om de een of andere reden is dit het startsein om snel weer in oude excessieve drinkpatronen te vervallen. Waarom dit moment? Puur toeval of is het meer? Zijn er tijdspeficieke factoren die de voorwaarden scheppen? Als hij die minibar gisteren of vorige maand was tegengekomen, had dit dan ook een terugval betekend?

Wanneer iemand extra gevoelig is voor een terugval; dat is dé hamvraag! Maar hoe komt de wetenschap dichter bij een antwoord? We zijn als wetenschappers opgeleid om universele waarheden te zoeken in steekproeven van veel mensen. Van daaruit genereren we kennis om uiteindelijk individuen mee te helpen. Maar het kan ook andersom. Het individu (i.p.v. de groep) kan ook het startpunt zijn om die kennis te verwerven⁵. De uniciteit van het individu moet dan wel voorop staan. Dat kan door echt te luisteren naar iemands ervaringen en zijn/haar veranderproces echt onder de loep te nemen. Pas nadat we conclusies trekken voor één persoon doorgaan naar de volgende, om van daaruit te zoeken naar overeenkomsten tussen personen.

 Ik ben ervan overtuigd dat dit ons dichterbij het ‘live’ herkennen van terugval risico zal brengen. Dit zou ongekende mogelijkheden met zich meebrengen om persoonlijk en tijdig te kunnen interveniëren. Zover zijn we nog (lang) niet, maar we zijn wel verder dan de meesten wellicht denken. We hebben haalbare methoden om het individu intensief te volgen over tijd⁶. We hebben terugval-modellen die wie en wanneer integreren, met veelbelovende resultaten⁷. We hebben theorie die ons informeert over gepersonaliseerde waarschuwingssignalen voor betekenisvolle gedragsverandering op de korte termijn⁸. Wat nu nodig is, is het individu als startpunt nemen. Therapeuten doen dit al, maar de wetenschap gaat doorgaans (met goede reden) over de grote getalen. Als we willen weten wanneer er terugvalrisico bestaat, is er eerst grondig persoonsspecifiek onderzoek nodig.

Deze blog werd geschreven door Daan Hulsmans, Radboud Universiteit, voor RAD-blog, het blog over roken, alcohol, drugs en dieet.

Relapse scene uit Flight:

Referenties

1. Wojnar et al. (2009). https://doi.org/10.1111/j.1530-0277.2008.00886.x
2. Bach et al. (2019). https://doi.org/10.1111/adb.12571
3. Moore et al. (2014). https://doi.org/10.1037/a0034127
4. Walitzer & Dearing (2006). https://doi.org/10.1016/j.cpr.2005.11.003
5. Hekler et al. (2018). https://doi.org/10.1186/s12916-019-1366-x
6. Shiffman (2009). https://doi.org/10.1037/a0017074
7. Witkiewitz & Marlatt (2007). http://dx.doi.org/10.1016/j.cpr.2007.01.002
8. Olthof et al. (2023). https://doi.org/10.31234/osf.io/f68ej

Understanding addiction relapse: Let’s start with the individual

*Disclaimer: Please note that parts of this blog have been automatically translated.*

For someone suffering from substance use addiction it is an immense challenge to quit using. Receiving specialized treatment is often helpful. But what may even be harder than quitting is to then never start again. A relapse is when someone returns to previous levels of substance use dependence.

Studying risk factors for relapse is evidently relevant. By comparing those who relapse and those who do not, relapse has been associated with biological factors (e.g., genetic¹ or neurological structures²), psychological factors, (e.g., coping skills³), or social factors (e.g., marital status⁴). These are just some studied risk factors – the range is enormous. What they essentially convey is, based on chance, who may be at-risk to relapse. Of course this information is extremely informative – it enables evidence-based decisions about the broad contours of addiction after-care.

However, translating findings from groups of participants back to the individual patient is far from straightforward. If it were, then at discharge from the clinic, clinicians would go through their checklist: inspect the genes, scan the brain, administer surveys, check marital status, etcetera. Then, depending on how many ‘risk factor boxes’ are ticked, they could tell Jack that he will relapse and Mary that she will not. Unfortunately, it’s not that simple. Like Burrhus Skinner said: “the most difficult subject ever submitted to scientific analysis is human behavior”. This certainly applies precision prediction of relapse as well.

Therefore, in addition to asking who is at-risk, would it not be crucial to better understand when there is risk for relapse? I’ll use the movie Flight to illustrate. Denzel Washington plays a pilot with a history of alcohol dependence who has managed to stay sober for the past months. One night in a hotel he discovers a full minibar (see picture). It is not the first time he is around alcohol after his sobriety, but for some reason this is the moment he drinks again. From here on out he rapidly spirals back into his former excessive drinking patterns. Why that moment? Was it pure chance or did something set the stage for this old pattern to (re-)emerge then? Had he stumbled upon that minibar the day before, or a month ago, would this then too have meant relapse?

Asking when someone may be extra susceptible to relapse is thé million-dollar-question, but how should addiction science get close to an answer? In my opinion, we ought to look in ways counterintuitive to most scientists. We have been drilled to find the one explanation that fits all through big-data that reflect many people. From group-level findings we produce knowledge aimed to help the individual. But there’s another way. The individual (as opposed to the group) can also be the starting point to produce this knowledge⁵. But first, the unicity of each individual has to be appreciated by 1) really listening to the person’s experiences and 2) really looking what happens with that individual over time. After we’ve drawn conclusions for one person, we move on to the next, to eventually look for between-person (dis)similarities.

I believe this will bring us closer to eventually recognizing relapse risk ‘live’. That would enable preventive efforts tailored and timed to the individual. Although we’re not (nearly) there yet, I think we may be further than most of us realize. We have the methods to track individuals intensively over time⁶. We have relapse-models that integrate the who and when, with promising results⁷. We have theory that informs us about personalized signals preceding immediate behavioral change⁸. All it may now take is to take the individual as a starting point. Therapists already do this; but science is (for good reasons) about the large numbers. However, truly understanding when there is relapse-risk first requires rigorous person-specific research efforts.

This blog was written by Daan Hulsmans, Radboud University, for RAD-blog, the blog about smoking, alcohol, drugs and diet.

Relapse scene from Flight:

References

1. Wojnar et al. (2009). https://doi.org/10.1111/j.1530-0277.2008.00886.x
2. Bach et al. (2019). https://doi.org/10.1111/adb.12571
3. Moore et al. (2014). https://doi.org/10.1037/a0034127
4. Walitzer & Dearing (2006). https://doi.org/10.1016/j.cpr.2005.11.003
5. Hekler et al. (2018). https://doi.org/10.1186/s12916-019-1366-x
6. Shiffman (2009). https://doi.org/10.1037/a0017074
7. Witkiewitz & Marlatt (2007). http://dx.doi.org/10.1016/j.cpr.2007.01.002
8. Olthof et al. (2023). https://doi.org/10.31234/osf.io/f68ej

Do you want to read this blog in English? Now it is possible and very easy! On the top right of the website, you will see a small sign that says “Dutch”. Just click on it and switch from Dutch to English. Disclaimer: Please note that this blog is automatically translated.

Positieve psychologie is een tak van de psychologie die zich richt op het bestuderen van positieve ervaringen, eigenschappen en capaciteiten van mensen. Het doel van positieve psychologie is het bevorderen van een zinvol en bevredigend leven door het vaststellen van de sterke punten en vaardigheden van mensen. Positieve gezondheid is een bredere stroming die zich onder andere baseert op deze positieve psychologie en gaat uit van een brede definitie van gezondheid, waarbij een gezond en zinvol leven nagestreefd wordt. Dit in tegenstelling tot de huidige focus binnen de gezondheidszorg op het behandelen van ziekte. Zowel de positieve psychologie als positieve gezondheid hebben een zogenaamd “systemisch” perspectief, waarbij de mens wordt gezien in de context van sociaal-maatschappelijke relaties, zoals met familie, relaties met zorgverleners, contacten rondom werk ect.. De positieve gezondheidsbenadering gaat ervan uit dat iedereen in het systeem, zoals het individu zelf, zorgmedewerkers, betrokken (zorg) instanties, werkgevers en gemeenten bijdragen aan het bevorderen van gezondheid en niet afwachten totdat ziekte zich (opnieuw) ontwikkelt. Iedereen heeft hierin zijn of haar eigen verantwoordelijkheid. Men ondersteunt gezondheid als gemeenschap. Het benaderen van gezondheid vanuit de positieve psychologie en positieve gezondheid kan bijdragen aan een gezonde leefstijl (bijv. rondom voeding, middelengebruik, beweging, slaap en ontspanning), wat er voor zorgt dat we ons beter voelen en gezonder zijn. Investeringen die uitgaan van dit perspectief zijn kosten effectief gebleken omdat ziekte hiermee voorkomen kan worden.

Een concreet voorbeeld vanuit de positieve psychologie voor het bevorderen van een gezonde leefstijl is “strengths-based coaching”. Dit richt zich op het ontdekken en benutten van de sterke punten van een persoon. Door iemand bewust te maken van zijn/haar sterke punten en deze in te zetten bij het behalen van leefstijlveranderingen, kan dit bijdragen aan meer motivatie en succes. Een voorbeeld hiervan is het benutten van iemands nieuwsgierigheid bij het ontdekken van nieuwe gezonde voedingsmiddelen.

Een ander voorbeeld is het gebruik maken van positieve feedback en positieve bekrachtiging. Deze interventies richten zich op het geven van positieve feedback en beloning bij het behalen van doelen en het maken van gezonde keuzes. Door te focussen op wat goed gaat en dit te benadrukken, wordt de motivatie vergroot en kan het gevoel van eigenwaarde toenemen. Dit kan bijvoorbeeld door een beloning in te stellen bij het behalen van een bepaald aantal stappen per dag, of door momenten dat het tegen zit te zien als leermomenten.

In het geval van ingewikkeldere problemen, zoals bijvoorbeeld herstel na verslaving, kan ingezet worden op zingeving, betrokkenheid en sociale relaties, allen onderdeel van zowel de positieve psychologie als het positieve gezondheidsperspectief. Uitvinden wat een leven zonder middelengebruik zinvol maakt, waar je drijfveren liggen en welke relaties van betekenis zijn kunnen bijdragen aan een plezierig, zinvol leven zonder middelengebruik waardoor de kans op terugval kan afnemen.

Het onderzoek naar interventies op basis van positieve psychologie en positieve gezondheid met betrekking tot het bevorderen van een gezonde leefstijl staat nog in de kinderschoenen. Deze blog is dus niet bedoeld om een overzicht te geven van effectief bewezen interventies. Tegelijkertijd moet de potentie en belang van deze benadering niet worden onderschat. Een positieve kijk op gezondheid en leefstijl kan leefstijlverandering transformeren van ‘ik zou moeten’ naar ‘wat kan ik en wat vind ik leuk’. Dit maakt het leuk en uitdagend om met gezondheid en leefstijl bezig te zijn. Het draagt dan bij aan de persoonlijke ontwikkeling, groei en autonomie, kortom aan het leven van een zinvol leven.

Referenties

• Bohlmeijer, E. T., Bolier, L., & Walburg, J. A. (2013). Handboek positieve psychologie: theorie, onderzoek en toepassingen. Uitgeverij Boom.
• Krentzman, A. R. (2013). Review of the application of positive psychology to substance use, addiction, and recovery research. Psychology of addictive behaviors, 27(1), 151.
• Stone, B. M. (2022). A positive psychology framework for why people use substances: Implications for treatment. Frontiers in Psychology, 6176.

Bij het schrijven van deze blog is gebruik gemaakt van ChatGPT voor het creëren van een eerste aanzet van sommige alinea’s. De teksten geproduceerd door ChatGPT zijn bewerkt door de auteur en de inhoud van het eindproduct is overeenkomstig met de referenties zoals vermeld onderaan de blog.

Deze blog werd geschreven door dr. Maartje Luijten, Radboud Universiteit, voor RAD-blog, het blog over roken, alcohol, drugs en dieet.

Sugar rush is a term often used to describe a sudden euphoria and burst of energy after consuming sugary food or drinks. Many people believe that consuming sugar can provide an immediate boost to mood and cognitive performance.

Indeed, sweet taste elicits an immediate pleasant feeling as early as infancy (of humans and apes; 1). But is there really a sugar rush beyond tasting the sweetness? The latest meta-analysis (2) found that, across 20 randomized controlled trials^A, there were no effects of sugar on positive emotions on timeframes within or longer than an hour^B. Instead, sugar may bring a crash instead of a rush: higher levels of fatigue and less alertness were seen an hour after the consumption of sugar.

Emerging evidence suggests linkages between regularly high consumption of sugar and anxiety or depression (e.g., 3). A recent study that followed participants’ depressive symptoms and the sugar intake of thousands of adults for years further suggested that those who had a high intake of sugary food and drinks had an increased risk of developing depression (4). So, excessive sugar is not helpful to our mood^C either in the short term or long term.

“Well,” you may say, “but sugar rush does happen in me! I feel happy and energized with sweet snacks and drinks.” Indeed, the above results may not generalize to every single person: there are individual differences in metabolism and sensitivity to sugar. Additionally, in daily life, other factors may have probably contributed to the mood lift that you have experienced: other ingredients in snacks (e.g., cocoa, caffeine), the social presence of others, the sensory pleasure of drinking or chewing, and the fulfilment of expectations.

At the end of the day, it is fine to enjoy sugary food or drinks once in a while as part of a balanced diet. However, if your primary goal of sugar intake is mood uplift, for the sake of emotional health, it may be worth considering other ways to achieve this – say, a cup of hot and aromatic floral tea (it works without sugar!), a 5-minute stretching exercise, or a 2-minute pantry chat with colleagues if you’re in the office. Inspire others by commenting below to share YOUR favourite alternative!

This blog was written by Edmund Lo (PhD candidate Radboud University) for RAD-blog, the blog about smoking, alcohol, drugs and diet.

Footnote

A: Randomized controlled trial (RCT) is a form of study design that minimizes biases (e.g., participants’ age, gender, preference for sugar, etc). Therefore, one can better infer whether sugar affected emotions with results from RCT.

B: The missing effects after one hour of ingestion is counterevidence to the hypothesis that sugar intake lifts emotions by increasing the availability of serotonin (a neurotransmitter that influences emotions), because it typically takes more than an hour for serotonin levels to change after food intake.

C: Not to mention the impact of excessive sugar on physical health: it increases risks of obesity, diabetes, and cardiovascular disease (5).

References

1. Steiner, J. E., Glaser, D., Hawilo, M. E., & Berridge, K. C. (2001). Comparative expression of hedonic impact: affective reactions to taste by human infants and other primates. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 25(1), 53-74.
2. Mantantzis, K., Schlaghecken, F., Sünram-Lea, S. I., & Maylor, E. A. (2019). Sugar rush or sugar crash? A meta-analysis of carbohydrate effects on mood. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 101, 45-67.
3. Zhang, X., Huang, X., Xiao, Y., Jing, D., Huang, Y., Chen, L., … & Shen, M. (2019). Daily intake of soft drinks is associated with symptoms of anxiety and depression in Chinese adolescents. Public Health Nutrition, 22(14), 2553-2560.
4. Knüppel, A., Shipley, M. J., Llewellyn, C. H., & Brunner, E. J. (2017). Sugar intake from sweet food and beverages, common mental disorder and depression: prospective findings from the Whitehall II study. Scientific reports, 7(1), 1-10.
5. Malik, V. S., Popkin, B. M., Bray, G. A., Després, J. P., & Hu, F. B. (2010). Sugar-sweetened beverages, obesity, type 2 diabetes mellitus, and cardiovascular disease risk. Circulation, 121(11), 1356-1364.

High- of low-voelen met suiker: hoe beïnvloedt suikerhoudend eten of drinken onze emoties?

*Disclaimer: Houd er rekening mee dat delen van deze blog automatisch zijn vertaald.*

Sugar Rush is een term die vaak wordt gebruikt om een plotselinge euforie en energie-uitbarsting te beschrijven na het nuttigen van suikerhoudende voedingsmiddelen of dranken. Veel mensen geloven dat de consumptie van suiker de stemming en de cognitieve prestaties onmiddellijk kan verbeteren.

De zoete smaak lokt inderdaad al in de kindertijd een onmiddellijk aangenaam gevoel uit (bij mensen en apen; 1). Maar is er werkelijk sprake van een suikerroes na het proeven van de zoetheid? Uit de meest recente meta-analyse (2) blijkt dat in 20 gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken^A, suiker geen effect heeft op positieve emoties op termijnen binnen of langer dan een uur^B. In plaats daarvan kan suiker een crash brengen in plaats van een rush: hogere niveaus van vermoeidheid en minder alertheid werden gezien in een uur na de consumptie van suiker.

Er zijn steeds meer aanwijzingen voor verbanden tussen regelmatige hoge suikerconsumptie en angst of depressie (bv. 3). Een recente studie waarin de depressieve symptomen van deelnemers en de suikerinname van duizenden volwassenen jarenlang werden gevolgd, suggereerde verder dat degenen met een hoge inname van suikerhoudende voedingsmiddelen en dranken een verhoogd risico hadden om een depressie te ontwikkelen (4). Te veel suiker is dus noch op korte noch op lange termijn bevorderlijk voor ons humeur^C.

“Nou,” zegt u misschien, “maar een sugar rush komt bij mij wel voor! Ik voel me blij en energiek met zoete snacks en drankjes.” De bovenstaande resultaten gelden inderdaad niet voor iedereen: er zijn individuele verschillen in metabolisme en gevoeligheid voor suiker. Bovendien kunnen in het dagelijkse leven andere factoren hebben bijgedragen tot de stemmingsverhoging die u hebt ervaren: andere ingrediënten in snacks (bv. cacao, cafeïne), sociale aanwezigheid van anderen, zintuiglijk genot van drinken of kauwen, en de vervulling van verwachtingen.

Uiteindelijk is het prima om af en toe te genieten van suikerhoudende voedingsmiddelen of dranken als onderdeel van een evenwichtige voeding. Maar als je primaire doel van suikerinname een verbetering van de stemming is, met het oog op je emotionele gezondheid, kan het de moeite waard zijn om andere manieren te overwegen om dit te bereiken – bijvoorbeeld een kopje hete en aromatische bloementhee (het werkt zonder suiker!), een 5 minuten durende rekoefening, of een 2 minuten durend praatje met collega’s als je op kantoor bent. Inspireer anderen door hieronder in een reactie JOUW favoriete alternatief te delen!

Deze blog is geschreven door Edmund Lo (PhD kandidaat Radboud Universiteit) voor RAD-blog, de blog over roken, alcohol, drugs en dieet.

Voetnoot

A: Gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek (RCT) is een vorm van onderzoeksopzet die vertekeningen minimaliseert (bv. leeftijd, geslacht, voorkeur voor suiker, enz. van de deelnemers). Daarom kan men beter afleiden of suiker emoties beïnvloedde met resultaten van RCT.

B: Het ontbreken van effecten na één uur inname is een tegenbewijs voor de hypothese dat suikerinname emoties verhoogt door de beschikbaarheid van serotonine (een neurotransmitter die emoties beïnvloedt) te verhogen, omdat het gewoonlijk meer dan een uur duurt voordat de serotonineniveaus veranderen na voedselinname.

C: Om nog maar te zwijgen van de gevolgen van een teveel aan suiker voor de lichamelijke gezondheid: het verhoogt het risico op zwaarlijvigheid, diabetes en hart- en vaatziekten (5).

*Do you want to read this blog in English? Now it is possible and very easy! On the top right of the website, you will see a small sign that says “Dutch”. Just click on it and switch from Dutch to English. Disclaimer: Please note that this blog is automatically translated.*

Bij een verslaving heb je geen controle meer over je gebruik van middelen. Je wil bijvoorbeeld stoppen met gebruiken, maar dat lukt steeds maar niet. Je kunt verslaafd zijn aan middelen zoals alcohol, drugs, maar bijvoorbeeld ook aan gokken of gamen. Bij verslaving aan middelen spreken we tegenwoordig vooral in termen van ‘stoornis in middelengebruik’, bijvoorbeeld ‘stoornis in het gebruik van alcohol’. Deze stoornissen ontstaan vaak geleidelijk, dit kan binnen maanden zijn, maar duurt vaak jaren. Een stoornis in middelengebruik ontwikkelt zich in drie fases, die hieronder beschreven zullen worden.

Fase 1: Positieve bekrachtigingsfase

De eerste periode van gebruik staat vaak in het teken van de plezierige effecten van het middel. Mensen voelen zich bijvoorbeeld ontspannen of ervaren juist heel veel energie. Vrijwel alle middelen die verslavend zijn werken in op het beloningsysteem in het brein, specifiek het dopaminesysteem. Dopamine is een belangrijke neurotransmitter die vrijkomt bij alles wat leuk is in het leven, zoals eten, sociaal contact en seks. Dit is wat deze activiteiten belonend maakt, wat natuurlijk belangrijk is voor de overleving van de mens. Verslavende middelen zorgen echter voor een veel hogere beloning na gebruik dan deze activiteiten. Hierdoor kunnen de hersenen onderbewust het middelengebruik als belangrijk gaan bestempelen. Doordat het brein het middel belangrijk is gaan vinden kan het voorkomen dat men steeds vaker wil gaan gebruiken. Aanvullend hierop kan het voorkomen dat zodra men het middel ziet trek krijg om te gebruiken. Deze manier van gebruik is nog niet problematisch en bij de meeste mensen blijft het hierbij.

Fase 2: Controleverlies fase

In de tweede fase wordt het brein steeds minder gevoelig voor de effecten van het middel, een verschijnsel bekend als gewenning. Hierdoor hebben mensen meer nodig om hetzelfde effect van het middel te ervaren. Daarbij gaat het brein zich ook meer compenseren voor de effecten van gebruik. Als een middel bijvoorbeeld heel ontspannend werkt, gaat brein meer activerende stoffen aanmaken als het denkt dat er middelen aankomen. Hierdoor kunnen mensen zich wat onrustig gaan voelen als ze niet gebruiken. Mensen hebben vaak niet of heel beperkt in de gate dat dit proces plaatsvindt. Mensen gebruiken op dit moment niet meer enkel voor hun plezier maar om zich even ‘gewoon of normaal’ te voelen. Hier is dus een duidelijk verschuiving van motivatie ten opzichte van de eerste fase aan het ontstaan. Het brein moet vaker middelen hebben om in balans te blijven. Het gebruik kan op deze manier meer onderdeel gaan uitmaken van het dagelijks leven en routine begint te worden. Daarnaast zullen ook steeds meer dingen in het leven trek oproepen, waar dat eerst misschien het middel zelf was of de plek waar je altijd gebruikte, kunnen dat nu ook bepaalde emoties zijn, bepaalde voorwerpen of plaatsen zijn die je brein met het middel is gaan associëren. Hierdoor kan vaker controleverlies optreden, je hebt het middel steeds vaker nodig om je normaal te voelen en meer en meer dingen in het leven roepen trek op naar het middel.

Fase 3: Negatieve bekrachtigingsfase

Het controleverlies wordt vaak pas echt duidelijk zichtbaar in de derde fase. Het middelengebruik wordt steeds dominanter. Hierdoor worden andere, voorheen belangrijke, zaken minder belangrijk. Mensen gaan bijvoorbeeld minder vaak naar hun werk of zijn tijdens hun werk onder invloed. Men gaat zich meer afzonderen en vaker afspraken met anderen afzeggen. Ook kan er meer persoonlijke verwaarlozing plaats gaan vinden, men gaat minder eten, bewegen en de zelfzorg wordt ook minder. Dit zijn allemaal signalen dat het middelengebruik dusdanig belangrijk is geworden dat andere zaken daarvoor moeten wijken. Daarnaast is gebruik van het middel routinematig geworden, dat waar gebruik eerst onderdeel was van het leven, het nu zo is dat het leven om het gebruik heen wordt geleefd. Het beloningsysteem is heel de dag bezig met gebruik en constant gefocust waar en hoe gebruikt kan worden. Dit is deels een onbewust proces, dit deel van het brein krijgt echter wel steeds meer de overhand. Het meer rationele deel van het brein, dat plannen voor de  toekomst maakt wordt daarentegen zwakker. Hierdoor kunnen mensen zich vaak voornemen niet te gaan gebruiken, maar daar toch steeds niet in slagen. Dit maakt het voor mensen vaak ingewikkeld, enerzijds willen ze enerzijds niet meer gebruiken (het rationele deel), maar heeft het irrationele deel (het beloningssysteem) anderzijds dusdanig sterk de overhand dat er automatisch gebruikt wordt als er middelen in de buurt zijn. Willen en kunnen zijn niet meer met elkaar in evenwicht. Dit zorgt in veel gevallen voor veel schaamte en zelfstigma, hierdoor vinden mensen het vaak eng om hulp te vragen omdat ze bang zijn afgewezen te worden. Gebruik is in deze fase niet meer echt plezierig maar steeds meer om de dag door te komen/te kunnen slapen, gebruik staat hierbij nu vooral in teken om geen onthouding te hebben. Dit maakt verslaving zo hardnekkig, reflexmatig gebruik gecombineerd met minder goed kunnen nadenken door de effecten van het middel/slaapproblemen en de grote schaamte die mensen ervaren om hulp te vragen.

Deze blog werd geschreven door Harmen Beurmanjer (Radboud Universiteit) voor RAD-blog, het blog over roken, alcohol, drugs en dieet.

Het bovenstaande stuk is een samenvatting van de onderstaande artikelen:

• Compton WM, Wargo EM, Volkow ND. (2022) Neuropsychiatric Model of Addiction Simplified. Psychiatr Clin North Am. 45(3):321-334.
• Volkow ND, Koob GF, McLellan AT. (2016) Neurobiologic Advances from the Brain Disease Model of Addiction. N Engl J Med. 374(4):363-71.

Een visuele animatie van dit proces: https://www.youtube.com/watch?v=HUngLgGRJpo&t

Meer lezen over hoe verslaving zich in het brein ontwikkeld?

• Volkow ND, Michaelides M, Baler R. (2019) The Neuroscience of Drug Reward and Addiction. Physiol Rev. 1;99(4):2115-2140.
• Volkow ND, Morales M. (2015) The Brain on Drugs: From Reward to Addiction. Cell.

*Do you want to read this blog in English? Now it is possible and very easy! On the top right of the website, you will see a small sign that says “Dutch”. Just click on it and switch from Dutch to English. Disclaimer: Please note that this blog is automatically translated.*

Vind je roken ook zo ouderwets? Vind je het vies? Ben je bang voor je gezondheid? Probeer een keer snus! Op steeds meer plekken in Nederland wordt het gebruik van snus duidelijk zichtbaar en problematisch. Gedacht wordt namelijk dat snus niet ongezond is omdat er geen verbranding plaatsvindt. Snus wordt ook wel zuigtabak genoemd omdat het onder de bovenlip tegen het tandvlees wordt gedrukt. Je krijgt zo nicotine binnen zonder te roken. Het zit vaak in een hip doosje. En snus smaakt ‘lekker’ omdat er door de fijngemalen tabak geur- en smaakstoffen zijn verwerkt. In Zweden wordt snus op grote schaal gebruikt en Zweden is ook het enige land binnen de Europese Unie waar snus niet verboden is. Het gebruik van snus verspreidt zich echter ook steeds meer naar landen binnen en buiten Europa en zo ook naar Nederland. In recent Fins onderzoek onder mannen tussen 18 en 29 jaar is gekeken naar voorspellende factoren die het snusgebruik beïnvloeden (1).

Uit dat onderzoek blijkt dat er significante verschillen zijn tussen dagelijkse snus gebruikers en incidentele gebruikers, met name wat betreft de leeftijd waarop er voor het eerst snus wordt gebruikt (mediaan is respectievelijk 16 jaar versus 17 jaar). Dit geldt ook voor de hoeveelheid snus die wordt gebruikt (gemiddeld 10 porties per dag versus 3), de dagelijkse duur van het gebruik (gemiddeld 372 minuten per dag versus 139)en de totale periode van het snusgebruik (gemiddeld 3 jaar versus 2 jaar) . Hoe jonger de persoon is bij het eerste gebruik van snus, des te groter de kans dat hij dagelijks gaat gebruiken, in flinke hoeveelheden (porties per dag), dat de duur van het gebruik van een portie aanzienlijk toeneemt en dat het ook veel langer in de tijd wordt gebruikt. Resultaten die we kennen uit onnoemelijk veel onderzoek dat is gedaan naar het gebruik van sigaretten. Herhaalt de geschiedenis zich?

We weten nog niet in hoeverre de onderzoeksresultaten generaliseerbaar zijn naar de Nederlandse praktijk. Toch lijkt het niet onverstandig om alvast voor te sorteren op een campagne onder jongeren die wijst op de gevaren van snus. Dat het gebruik van snus een verhoogd risico geeft op het starten met roken, heeft onderzoek al aangetoond (2,3). Ook is uit onderzoek bekend dat het gebruik van snus gezondheidsproblemen oplevert (4, 5,6). Nu uit onderzoek ook bekend is dat met name de leeftijd waarop er voor het eerst gebruikt wordt een belangrijke voorspellende factor voor later dagelijks gebruik is, weten we dus ook dat we zo’n campagne vooral moeten richten op jongeren in de middelbare schoolleeftijd. Omdat in het Finse onderzoek ook enige aanwijzing werd gevonden dat een lager opleidingsniveau van invloed is, lijkt het verstandig om in eerste instantie in te zetten op een campagne op scholen, startende in de brugklas op praktijkscholen, kaderonderwijs en binnen de theoretische leerweg. Laten we de geschiedenis de kans ontnemen om zich te herhalen!  

Deze blog werd geschreven door Patrick Spee voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag, master PWO, 2022.

Referenties

1. Danielsson M, Tanner T, Patinen P, et al. (2021). Prevalence, duration of exposure and predicting factors for snus use among young Finnish men: a cross-sectional study BMJ Open.
2. Grøtvedt, L., Forsén, L., Ariansen, I. et al. (2019). Impact of snus use in teenage boys on tobacco use in young adulthood; a cohort from the HUNT Study Norway. BMC Public Health 19, 1265.
3. Danielsson, M., Lammi, A., Siitonen, S. et al. (2019). Alarming development of dual snus and cigarette usage among young Finnish males. BMC Public Health 19, 1249.
4. Yuan, S., Titova, O.E., Damrauer, S.M. et al. (2022). Swedish snuff (snus) dipping, cigarette smoking, and risk of peripheral artery disease: a prospective cohort study. Sci Rep 12, 12139.
5. Antoniewicz L, Kabele M, Nilsson U, Pourazar J, Rankin G, Bosson JA, et al. (2022) Chronic snus use in healthy males alters endothelial function and increases arterial stiffness. PLoS ONE 17(6): e0268746.
6. Alizadehgharib, S, Lehrkinder, A, Alshabeeb, A, Östberg, A-K, Lingström, P. (2022). The effect of a non-tobacco-based nicotine pouch on mucosal lesions caused by Swedish smokeless tobacco (snus). Eur J Oral Sci. 2022; 130:e12885.

*Do you want to read this blog in English? Now it is possible and very easy! On the top right of the website, you will see a small sign that says “Dutch”. Just click on it and switch from Dutch to English. Disclaimer: Please note that this blog is automatically translated.*

Vapen, een andere benaming voor het gebruik van een e-sigaret met smaakje, wordt steeds populairder onder zowel rokende als niet-rokende kinderen en jongeren ^{1,2, 3}. NOS stories heeft dit jaar onderzoek gedaan naar het gebruik van vapes. Van de 6874 ondervraagde kinderen en jongeren geeft 46% aan wel eens gevapet te hebben, waarvan 8% onder de 12 jaar is ¹². Er zou op 1 juli 2022 een verbod komen op smaakjes voor vapes, alleen is dit uitgesteld naar 1 oktober 2023 ^{11, 12}. De vrolijke kleurtjes en verschillende zoete smaakje zorgen ervoor dat een vape er onschuldiger uitziet dan een sigaret ^{7, 10}. Maar is het wel zo onschuldig als het lijkt?

De vape bestaat uit drie onderdelen, namelijk de batterij, het verwarmingselement en de vloeistof ¹². In de vloeistof zit de smaakstof, wat de vape aantrekkelijk maakt voor kinderen en jongeren ^{1, 12}. Maar in deze vloeistof zitten ook chemische stoffen, zoals propyleenglycol, glycerol en metalen ^{3, 4, 9, 12}. Daarnaast zit in de meeste vapes ook nicotine, wat ervoor kan zorgen dat kinderen en jongeren op jonge leeftijd een nicotineverslaving ontwikkelen ⁵. Een vape is namelijk net zo nicotineverslavend als een sigaret ^{1, 3, 5}. Tevens kan nicotine onder andere zorgen voor een hoge bloeddruk, verhoogde kans op kanker en negatief effect op de hersenontwikkeling ^{1, 3, 4, 7, 8}.  

Kinderen en jongeren beginnen eerder met vapen dan met het roken van een sigaret ^{1, 12, 13}. Dit komt allereerst omdat ze nieuwsgierig zijn naar de zoete smaakjes ¹². Deze smaakjes zorgen voor belonende ervaringen ⁶. Daarnaast zien ze niet in dat een vape schadelijk kan zijn voor hun gezondheid ^{3, 4}. Dit komt doordat op die leeftijd het beloningssysteem in de hersenen meer ontwikkeld is dan het hersendeel dat verstandige keuzes maakt ⁷. Bovendien is een vape eenvoudig en goedkoop te verkrijgen via het internet ^{4, 5, 12}, kan je het probleemloos meenemen in je broekzak of tas en is het gemakkelijk in gebruik ^4,5.

Het gebruik van een vape kan een opstap zijn voor het gebruik van sigaretten ^{2, 4, 5}. Dit kan er vervolgens weer voor zorgen dat kinderen en jongeren zowel vapes als sigaretten roken, ook wel dual users genoemd ⁴. Dat is nog schadelijker voor de gezondheid ⁴. De vape leek in eerste instantie op de markt gebracht om mensen te helpen om van het roken af te komen ⁸, maar het lijkt nu het tegenovergestelde teweeg te brengen. Vanaf 1 oktober 2023 mogen er alleen nog vapes verkocht worden met een tabak smaak, ^{11, 12,14}. Andere smaken, zoals aardbeien, mango of mojito zijn dan verboden. De nieuwe regels gaan op 1 januari in, maar de verkoop zelf wordt pas vanaf 1 oktober echt verboden. Deze maatregelen zijn bedoeld om de vape minder populair te maken onder (niet-rokende) jongeren. Vapen lijkt in eerste instantie onschuldig en niet schadelijk, maar schijn bedriegt.

Deze blog werd geschreven door Mayke Verschueren voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag, master PWO, 2022.

Referenties

1. Newcombe, K.V., Dobbs, P.D., Oehlers, J. S., Dunlap, C. M., & Cheney, M.K. (2021). College students’ reasons for using JUULs. American Journal of Health Promotion, 35(6), 835-840. https://doi.org/10.1177/0890117121992292 
2. Treur, J.L., Rozema, A.D., Mathijssen, J.J.P., Van Oers, H., & Vink, J. M. (2018). E-cigarette and waterpipe use in two adolescent cohorts: cross-sectional and longitudinal associations with conventional cigarette smoking. European Journal of Epidemiol, 33, 323–334. https://doi.org/10.1007/s10654-017-0345-9
3. Al-Balas, H., Al-Balas, M., Al-Balas, H.I., Khamees, A., Talafha, M., & Nuseir, A. (2021). Electronic smoking behavior among adult males in Jordan. Journal of Community Health 46, 803–807. https://link.springer.com/article/10.1007/s10900-020-00953-2
4. Croes, E., Bommelé, J., Willemsen, M., & Troelstra, S. (2020). Factsheet elektronische sigaretten (e-sigaretten). Trimbos Instituut. Geraadpleegd op 30 september 2022, van https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/sites/31/2021/09/af1765-factsheet-elektronische-sigaretten.pdf
5. Russell, C., Katsampouris, E., & Mckeganey, N. (2020). Harm and addiction perceptions of the JUUL E-cigarette among adolescents. Nicotine Tobacco Research, 22(5), 713-721. https://doi.org/10.1093/ntr/ntz183
6. Peasley-Miklus, C., Klemperer, E. M., Hughes, J. R., Villanti, A. C., Krishnan-Sarin, S., DeSarno, M. J., Mosca, L. A., Su, A., Cassidy, R. N., & Feinstein, M. J. P. (2022). The interactive effects of JUUL flavor and nicotine concentration on addiction potential. Experimental and Clinical Psychopharmacology. http://doi.org/10.1037/pha0000591 
7. Hooglugt, Y. (2022, 21 september). ‘Ik betrapte mijn dochter (13) met een vape’. De Telegraaf. Geraadpleegd op 26 september 2022 van https://www.telegraaf.nl/vrouw/1172259880/ik-betrapte-mijn-dochter-13-met-een-vape   
8. Croes, E. (2022, 26 juli). Vapen: de snoepwinkel van de tabaksindustrie. Trimbos Instituut. Geraadpleegd op 19 september 2022 van https://www.trimbos.nl/actueel/blogs/vapen-de-snoepwinkel-van-de-tabaksindustrie/
9. Van Spankeren, K. (2022, 28 juli). Whoeps, dit is hoe schadelijk vapen écht is voor je gezondheid. NSMBL. Geraadpleegd op 19 september 2022 van https://www.nsmbl.nl/dit-is-hoe-schadelijk-vapen-is/
10. Van Roekel, I. (2022, 7 juli). Vapen steeds populairder: dit is waarom het zo verslavend is. Magriet. Geraadpleegd op 26 september 2022 van https://www.margriet.nl/gezondheid/vapen-steeds-populairder-dit-is-waarom-het-zo-verslavend-is~bc63166e/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
11. RTL nieuws (2022, 19 juni). Verbod op smaakjes e-sigaret uitgesteld, longartsen maken zich zorgen. RTL nieuws. Geraadpleegd op 19 september van https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/artikel/5315779/roken-verbod-smaakjes-e-sigaret-longartsen-ministerie
12. NOS Stories (2022, 6 juli). ‘Vape ontploft in mijn keel’. De waarheid over wegwerpvapes [Video].YouTube. Geraadpleegd op 19 september 20222 van https://www.youtube.com/watch?v=pkoUUB4n-aM
13. Lu, D. (2021, 8 september). International research shows ‘strong evidence’ linking vaping to cigarette smoking. The Guardian. Geraadpleegd op 11 oktober 2022 van https://www.theguardian.com/australia-news/2021/sep/09/international-research-shows-strong-evidence-linking-vaping-to-cigarette-smoking
14. RTL nieuws (2022, 1 december) E-sgiaretten met smaakje per 1 oktober 2023 definitief verboden. RTL nieuws. Geraadpleegd op 19 december van https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5350436/e-sigaret-smaakjes-roken-verbod-rivm-tabak-verslaving-jongeren

*Do you want to read this blog in English? Now it is possible and very easy! On the top right of the website, you will see a small sign that says “Dutch”. Just click on it and switch from Dutch to English. Disclaimer: Please note that this blog is automatically translated.*

Laatst hoorde ik weer van een nieuwe, verwoede poging om overgewicht terug te dringen; in het Verenigd Koninkrijk moeten tegenwoordig op alle menu’s van grote fastfoodketens de calorieën van gerechten vermeld staan (1). De poging van het Verenigd Koninkrijk is slechts één van de vele pogingen die er wereldwijd afgelopen jaren gedaan zijn. Toch blijken de campagnes weinig effectief, want in de afgelopen 45 jaar is het aantal mensen met ernstig overgewicht bijna verdriedubbeld (2).

Onderzoek laat zien waarom de goedbedoelde campagnes om overgewicht tegen te gaan vaak ineffectief en soms zelfs schadelijk zijn. Veel campagnes zijn gebaseerd op het idee dat gewicht een belangrijke voorspeller is voor iemands gezondheid (3). Voor veel mensen is gezondheid een belangrijke waarde en zij beschouwen overgewicht soms ten onrechte als immoreel (3). Ook wordt in campagnes tegen overgewicht de controle die iemand zelf over zijn gewicht heeft, onevenredig groot gepresenteerd. In werkelijkheid is overgewicht een complex samenspel van biologische, sociale en economische factoren. Deze nadruk op eigen verantwoordelijkheid leidt er toe dat mensen met overgewicht als lui, dom en gulzig kunnen worden gezien (3). Veel campagnes stigmatiseren dus mensen met een groter lichaam.

Uit onderzoek is gebleken dat stigmatisering van mensen met een groter lichaam kan leiden tot verminderd vertrouwen van mensen in hun eigen vermogen om gezond te kunnen leven (3,4). Dit leidt op zijn beurt tot een verminderde motivatie om te sporten en een gezond, gebalanceerd eetpatroon vol te kunnen houden (3,4). Onderzoek heeft aangetoond dat stigmatisering juist leidt tot het eten van meer voedsel omdat men voedsel gebruikt om emoties te reguleren die ontstaan zijn als gevolg van de stigmatisering (4). Campagnes die focussen op (over)gewicht kunnen dus juist ernstig overgewicht in de hand werken. Stigmatisering van mensen met grotere lichamen kan daarnaast ook serieuze gevolgen hebben voor de fysieke en psychische gezondheid van deze mensen. Zo kan er een toename zijn van stress, angst en depressieve gevoelens, eetstoornissen, en een verlaagd zelfbeeld en een negatieve lichaamsbeleving komen ook vaker voor (3,4).

Wat zou men dan wel kunnen doen om de gezondheid te bevorderen? Onderzoek laat zien dat gewichtsinclusieve campagnes leiden tot een verhoogde motivatie en een toename in gezond gedrag bij mensen die zichzelf dik vinden (4). In gewichtsinclusieve campagnes wordt benadrukt dat mensen hun gezondheid kunnen verbeteren, ongeacht hun huidige gewicht (4). Deze campagnes zijn gefocust op haalbare, concrete gedragsveranderingen, zoals meer groente en fruit eten. Veel te vaak wordt gewicht nog als indicator voor gezondheid gebruikt, maar om gezondheid echt te verbeteren, kan men beter focussen op gezondheid bevorderende gewoontes. 

Deze blog werd geschreven door Vienna Korndewal voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag, master PWO, 2022.

Referenties

1. Department of Health and Social Care. (2021, 12 mei). Calorie labelling on menus to be introduced in cafes, restaurants and takeaways. GOV.UK. Geraadpleegd op 18 oktober 2022, van https://www.gov.uk/government/news/calorie-labelling-on-menus-to-be-introduced-in-cafes-restaurants-and-takeaways
2. Obesity and overweight. (2021, 9 juni). Geraadpleegd op 19 oktober 2022, van https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
3. Rathbone, J. A., Cruwys, T. & Jetten, J. (2022). Non-stigmatising alternatives to anti-obesity public health messages: Consequences for health behaviour and well-being. Journal of Health Psychology, 27(7), 1601–1614. https://doi.org/10.1177/1359105321999705
4. Simpson, C. C., Griffin, B. J. & Mazzeo, S. E. (2019). Psychological and behavioral effects of obesity prevention campaigns. Journal of Health Psychology, 24(9). https://doi.org/10.1177/1359105317693913

*Dutch follows English*.

After seeing the pictures below, do you feel hungry and want to eat? Do you often feel an increased appetite when you smell food during cooking? Do you eat less or more when you are angry? And if you see a new kind of food, do you want to try it, or do you prefer the food you usually eat?

Appetitive traits are defined as a set of persistent predispositions toward food that interact with environmental factors, and often influence food intake and their consequences (i.e., being obese or being underweight)^1,2. Importantly, in contrast to other traits that one might have (i.e., extraversion versus introversion, flexibility versus inflexibility), appetitive traits are related to the environment.

Our environment is full of processed, storable (artificially preserved), and palatable food. Energy-dense food is becoming cheaper and more accessible. Such an “obesogenic environment” does not force us to overeat, but the opportunities and the incentive from these kinds of food make it easier to gain weight³. However, some individuals maintain a healthy weight whilst others become obese^4,5. Professor Jane Wardle´s behavioural susceptibility theory (BST) might provide an explanation for this, by theorizing that gaining weight results from an interaction between genetic risk (i.e., some people inherit higher responsiveness to the smell or sight of food) and environmental exposure (such as easy access of fast food)¹. Genes set the potential for becoming obese, but the environment determines the outcome. In addition, Stanley Schachter´s externality theory explains that individuals who are genetically predisposed to be highly responsive to food cues are more likely to overeat in an environment in which food cues pervade every aspect of daily living^6,7. For example, during the COVID-19 lockdown (perceived as a stressful environment), people with higher emotional overeating traits ate more to suppress negative emotions^8,9.

Furthermore, Wardle distinguishes two types of appetitive traits: approach and avoidance traits^1,10. Whereas approach traits (i.e., food responsiveness, emotional overeating, enjoyment of food) are associated with eating onset behaviours and often lead to overweight or obesity, avoidance traits (i.e., satiety responsiveness, slowness of eating, emotional undereating) are related to eating offset behaviours and tend to lead to eating disorders (i.e., anorexia).

Back to the questions in the first paragraph. If you often feel happy when you see food and often enjoy food, and you also eat more when you have negative emotions, then you have food approach traits. If you, on the other hand, often eat slowly, your stomach feels full after a certain amount of food, and eating is your formal habit to fill your stomach, or you usually don’t have an appetite when you have negative emotions, then you most probably have food avoidance traits. If you have higher food approach traits, are you at risk to be overweight or obese? Don´t worry, as the aetiology of obesity is complex³. Environments play a role to determine the consequences. If we try to make our environment to be healthy (i.e., put more healthy food at home, only go to the healthy section in the supermarket), then our risk to be overweight is low.

This blog was written by Eveline Sarintohe (Radboud University) for RAD-blog, the blog about smoking, alcohol, drugs and diet.

References

1. Wardle, J., Carnell, S. (2009). Appetite is a heritable phenotype associated with adiposity. Behav. Med, 38, 25–30.
2. Hunot, C., Fildes, A., Croker, H., Llewellyn, C.H., Wardle, J., Beeken, R.J. (2016). Appetitive traits and relationships with BMI in adults: Development of the adult Eating Behaviour Questionnaire. Appetite, 105, 356–363
3. Llewellyn, C.H. & Fildes, A. (2017). Behavioural Susceptibility Theory: Professor Jane Wardle and the Role of Appetite in Genetic Risk of Obesity. Curr Obes Rep, 6:38–45.
4. Fildes, A., Mallan, K.M., Cooke, L., van Jaarsveld C.H.M., Llewellyn, C.H., Fisher, A., Daniels, L. (2015). The relationship between appetite and food preferences in British and Australian children. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 12:116.
5. Mallan, K.M., Fildes, A., Garcia, X. DLP., Drzezdzon, J., Sampson, M., Llewellyn, C. (2017). Appetitive traits associated with higher and lower body mass index: evaluating the validity of the adult eating behaviour questionnaire in an Australian sample. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 14:130.
6. Boswell, R.G. & Kober, H. (2016). Food cue reactivity and craving predict eating and weight gain: A meta-analytic review. Obesity Reviews, 17(2), 159–177. doi:10.1111/obr.12354.
7. Schneider-Worthington, C.R., Smith, K.E., Roemmich, J.N., Salvy, S-J. (2022). External food cue responsiveness and emotional eating in adolescents: A multimethod study. Appetite, 168: 105789. doi.org/10.1016/j.appet.2021.105789
8. Sadler, J.R., Thapaliya, G., Jansen, E., Aghababian, A.H., Smith, K.R., Carnell, S. (2021). COVID-19 Stress and Food Intake: Protective and Risk Factors for Stress-Related Palatable Food Intake in U.S. Nutrients, 13, 901.
9. Coakley, K.E., Le, H., Silva, S.R., Wilks, A. (2021). Anxiety is associated with appetitive traits in university students during the COVID-19 pandemic. Nutrition Journal, 20:45.
10. Coakley, K.E., Le, H., Silva, S.R., Wilks, A. (2021). Anxiety is associated with appetitive traits in university students during the COVID-19 pandemic. Nutrition Journal, 20:45.

Zin in eten? Wat onze eetlust eigenschappen ons kunnen vertellen over ons gewicht

*Disclaimer: Houd er rekening mee dat delen van deze blog automatisch zijn vertaald.*

Hebt u na het zien van de onderstaande foto honger en zin om te eten? Heeft u vaak meer trek als u eten ruikt tijdens het koken? Eet u minder of meer als u boos bent? En als u een nieuw soort voedsel ziet, wilt u dat dan proberen, of geeft u de voorkeur aan voedsel dat u gewoonlijk eet?

Eetlustkenmerken (Appetitive trait) worden gedefinieerd als een reeks hardnekkige predisposities ten aanzien van voedsel die in wisselwerking staan met omgevingsfactoren, en vaak van invloed zijn op de voedselinname en de gevolgen daarvan (d.w.z. obesitas of ondergewicht)^1,2. Belangrijk is dat, in tegenstelling tot andere eigenschappen die iemand kan hebben (bijvoorbeeld extraversie versus introversie, flexibel versus inflexibel), eetlustige eigenschappen gerelateerd zijn aan de omgeving.

Onze omgeving zit vol met bewerkt, houdbaar (kunstmatig geconserveerd) en smakelijk voedsel. Energierijk voedsel wordt steeds goedkoper en toegankelijker. Zo’n ‘obesogene omgeving’ dwingt ons niet tot overeten, maar de mogelijkheden en de stimulans van dit soort voedsel maken het gemakkelijker om aan te komen³. Sommige mensen behouden echter een gezond gewicht, terwijl anderen zwaarlijvig worden^4,5. De behavioural susceptibility theory (BST) van professor Jane Wardle zou hiervoor een verklaring kunnen bieden, door te stellen dat aankomen het gevolg is van een interactie tussen genetisch risico (d.w.z. sommige mensen erven een grotere gevoeligheid voor de geur of aanblik van voedsel) en blootstelling aan de omgeving (zoals gemakkelijke toegang tot fast-food)_¹. Genen bepalen het potentieel om zwaarlijvig te worden, maar de omgeving bepaalt het resultaat. Bovendien verklaart de externaliteitstheorie van Stanley Schachter dat personen die genetisch voorbestemd zijn om zeer gevoelig te zijn voor voedingssignalen, meer kans hebben om zich te overeten in een omgeving waarin voedingssignalen elk aspect van het dagelijks leven doordringen^6,7. Bijvoorbeeld, tijdens de COVID-19 lockdown (ervaren als stressvolle omgeving) aten mensen met hogere emotionele overeetkenmerken meer om negatieve emoties te onderdrukken^8,9.

Verder onderscheidt Wardle twee soorten appetitieve trekken: benaderingskenmerken en vermijdingskenmerken^1,10. Terwijl benaderingskenmerken (d.w.z. voedselgevoeligheid, emotioneel overeten, genieten van voedsel) geassocieerd zijn met eetgedrag en vaak leiden tot overgewicht of obesitas, zijn vermijdingskenmerken (d.w.z. verzadigingsgevoeligheid, traagheid van eten, emotioneel te weinig eten) gerelateerd aan eetgedrag en leiden vaak tot eetstoornissen (d.w.z. anorexia).

Terug naar de vragen in de eerste paragraaf. Als je je vaak gelukkig voelt als je eten ziet en vaak geniet van eten, en je eet ook meer als je negatieve emoties hebt, dan heb je eetbenaderingskenmerken. Als je daarentegen vaak langzaam eet, je maag vol voelt na een bepaalde hoeveelheid eten, en eten je formele gewoonte is om je maag te vullen, of je hebt vaak geen trek als je negatieve emoties hebt, dan heb je hoogstwaarschijnlijk voedselvermijdingstrekken. Als u meer voedselbenaderingskenmerken hebt, loopt u dan risico op overgewicht of obesitas? Maak je geen zorgen, want de etiologie van obesitas is complex³. De omgeving speelt een rol bij het bepalen van de gevolgen. Als we proberen onze omgeving gezond te maken (d.w.z. meer gezond voedsel in huis halen, alleen naar de gezonde afdeling in de supermarkt gaan), dan lopen we weinig risico op overgewicht.

Deze blog is geschreven door Eveline Sarintohe (Radboud Universiteit) voor RAD-blog, de blog over roken, alcohol, drugs en voeding.

*Dutch follows English*

Do you drink? And if so, do you notice anything about your emotions before and after drinking? Some people reported that they use alcohol to cope with unpleasant emotions, such as sadness and anxiety. Some said that they used it for enhancing pleasant emotions, such as excitement or relaxation (1). Do these examples of alcohol-related emotions ring a bell with you?

Psychologists have been interested to find out whether emotions can serve as predictors of alcohol (mis)use in order to unravel who is likely to use more alcohol and when people are prone to drinking. Unfortunately, psychologists arrived at mixed findings in testing if the presence of emotions and alcohol use are statistically related. Recent attempts in summarizing published data from the past decades only found trivial-to-small daily associations between emotions and alcohol use, for example, an effect of 0.04 to 0.07 additional drinks on a day high in pleasant emotions (2,3).

These somewhat underwhelming findings could be due to the possibility that drinking is not associated by the mere presence or absence of emotions, but with emotion differentiation. You might think, “What is emotion differentiation?” Conceptually, emotion differentiation is an integrated skill of using emotion vocabulary to describe emotions experienced (4). Sometimes emotions are highly differentiated so that they are well distinguished and labelled (“I am more like disappointed, but not angry”; “I feel proud and triumphant!”). But sometimes we just feel good/bad without knowing precisely what’s going on. In that case, low emotion differentiation might happen, and you aren’t aware of the qualitative differences between the emotions you experience, or when you experience different emotions, but you have difficulty naming them.

So, how is alcohol use related to emotion differentiation? In a study where young adults reported their emotions multiple times daily over 21 days, it was found that less differentiation of unpleasant emotions was associated with more alcohol consumption in combination with intense emotions prior to drinking activities (5). In other words, if one feels miserable without being able to put the feelings into words before going for a drink, one is likely to drink more.

Alcohol problem is also related to the differentiation of pleasant emotions. A study with young adults who used alcohol moderately to heavily found that, the more drinking problems they acknowledged, the less likely they gave differentiated responses on pleasant emotions they experienced over 28 days of data collection (6). Please note that emotion differentiation and drinking were measured at about the same time, so it cannot be inferred that one causes the other. But this finding does make use reflect on the role of pleasant emotions in alcohol use: Are these young drinkers less skilled in labelling “feeling good” into distinct emotions of joy, excitement, enthusiasm etc.? Is it possible that drinkers mix up the “feeling good” from drinking with some specific positive emotions that they truly yearn for, say, feeling accomplished and content, and that’s why they keep using alcohol heavily?

We are not yet sure if these findings are generalizable to a broader population (especially in terms of age). But having read all these, did you reflect a bit more on how emotions are related to your drinking behaviour? For you, what are the pleasant emotions that are associated with drinking? Who knows, maybe by better differentiating our emotions we can better decide whether we should get a drink – or two.

This blog was written by Edmund Lo (PhD candidate at Radboud University) for RAD-blog, the blog about smoking, alcohol, drugs and diet.

References

1. Leigh, B. C. (1989). In search of the Seven Dwarves: Issues of measurement and meaning in alcohol expectancy research. Psychological Bulletin, 105(3), 361.
2. Dora, J., Piccirillo, M., Foster, K. T., Arbeau, K., Armeli, S., Auriacombe, M., Bartholow, B. D., Beltz, A., Blumenstock, S., Bold, K., & others. (2022). The daily association between affect and alcohol use: A meta-analysis of individual participant data.
3. Tovmasyan, A., Monk, R. L., & Heim, D. (2022). Towards an affect intensity regulation hypothesis: Systematic review and meta-analyses of the relationship between affective states and alcohol consumption. PloS One, 17(1), e0262670.
4. Kashdan, T. B., Barrett, L. F., & McKnight, P. E. (2015). Unpacking emotion differentiation: Transforming unpleasant experience by perceiving distinctions in negativity. Current Directions in Psychological Science, 24(1), 10-16.
5. Kashdan, T. B., Ferssizidis, P., Collins, R. L., & Muraven, M. (2010). Emotion Differentiation as Resilience Against Excessive Alcohol Use: An Ecological Momentary Assessment in Underage Social Drinkers. Psychological Science, 21(9), 1341–1347. https://doi.org/10.1177/0956797610379863
6. Emery, N. N., Simons, J. S., Clarke, C. J., & Gaher, R. M. (2014). Emotion differentiation and alcohol-related problems: The mediating role of urgency. Addictive Behaviors, 39(10), 1459–1463. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2014.05.004

De gevoelens als je zin hebt om te drinken: emotiedifferentiatie en alcoholgebruik

*Disclaimer: Houd er rekening mee dat delen van deze blog automatisch zijn vertaald.*

Drink je? En zo ja, merkt u iets aan uw emoties voor en na het drinken? Sommige mensen meldden dat zij alcohol gebruiken om zich te beschermen tegen onaangename emoties, zoals verdriet en angst. Sommigen zeiden dat ze het gebruikten om aangename emoties te versterken, zoals opwinding of ontspanning (1). Doen deze voorbeelden van aan alcohol gerelateerde emoties bij u een belletje rinkelen?

Psychologen hebben onderzocht of emoties kunnen dienen als voorspellers van alcohol(mis)gebruik, om te ontrafelen wie meer alcohol gebruikt en wanneer mensen geneigd zijn te drinken. Helaas kwamen psychologen tot gemengde bevindingen bij het testen of de aanwezigheid van emoties en alcoholgebruik statistisch met elkaar samenhangen. Recente pogingen om gepubliceerde gegevens van de laatste decennia samen te vatten vonden slechts triviale tot kleine dagelijkse associaties tussen emoties en alcoholgebruik, bijvoorbeeld een effect van 0,04 tot 0,07 extra drankjes op een dag met veel aangename emoties (2, 3).

Deze enigszins ondermaatse bevindingen zouden te wijten kunnen zijn aan de mogelijkheid dat drinken niet geassocieerd wordt door de loutere aan- of afwezigheid van emoties, maar door de differentiatie van emoties. Je zou kunnen denken: “Wat is emotiedifferentiatie?” Conceptueel gezien is emotiedifferentiatie een geïntegreerde vaardigheid van het gebruik van emotievocabulaire om ervaren emoties te beschrijven (4). Soms zijn emoties sterk gedifferentieerd, zodat ze goed te onderscheiden en te labelen zijn (“Ik ben eerder teleurgesteld, maar niet boos”; “Ik voel me trots en triomfantelijk!”). Maar soms voelen we ons gewoon goed/slecht zonder precies te weten wat er aan de hand is. In dat geval kan er sprake zijn van lage emotiedifferentiatie, en ben je je niet bewust van de kwalitatieve verschillen tussen de emoties die je ervaart, of wanneer je verschillende emoties ervaart, maar moeite hebt ze te benoemen.

Dus, hoe is alcoholgebruik gerelateerd aan emotiedifferentiatie? In een studie waarbij jonge volwassenen gedurende 21 dagen meerdere malen per dag hun emoties rapporteerden, bleek dat minder differentiatie van onaangename emoties samenhing met meer alcoholgebruik in combinatie met intense emoties voorafgaand aan drinkactiviteiten (5). Met andere woorden, als men zich ellendig voelt zonder de gevoelens onder woorden te kunnen brengen voordat men gaat drinken, zal men waarschijnlijk meer drinken.

Alcoholproblemen houden ook verband met de differentiatie van aangename emoties. Uit een studie met jongvolwassenen die matig tot zwaar alcohol gebruikten, bleek dat hoe meer drankproblemen zij erkenden, hoe minder waarschijnlijk het was dat zij gedifferentieerde antwoorden gaven op aangename emoties die zij ervoeren gedurende 28 dagen dataverzameling (6). Merk op dat zowel emotiedifferentiatie als drinken op ongeveer hetzelfde tijdstip werden gemeten, zodat niet kan worden afgeleid dat het ene het andere veroorzaakt. Maar deze bevinding doet wel nadenken over de rol van aangename emoties bij alcoholgebruik: Zijn deze jonge drinkers minder bedreven in het labelen van “zich goed voelen” in aparte emoties van vreugdevol, opgewonden, enthousiast enz. Is het mogelijk dat de drinkers het “zich goed voelen” van het drinken verwarren met bepaalde specifieke positieve emoties waarnaar zij echt verlangen, bijvoorbeeld een gevoel van voldoening en tevredenheid, en dat zij daarom zwaar blijven drinken?

We weten nog niet zeker of deze bevindingen generaliseerbaar zijn naar een bredere populatie (vooral wat betreft leeftijd). Maar nu u dit alles gelezen heeft, hebt u nog wat nagedacht over hoe emoties verband houden met uw drinkgedrag? Wat zijn voor u de aangename emoties die samengaan met drinken? Wie weet, misschien kunnen we door onze emoties beter te onderscheiden beter beslissen of we een drankje – of twee – moeten nemen.

Deze blog is geschreven door Edmund Lo (PhD kandidaat Radboud Universiteit) voor RAD-blog, de blog over roken, alcohol, drugs en dieet.

*Do you want to read this blog in English? Now it is possible and very easy! On the top right of the website, you will see a small sign that says “Dutch”. Just click on it and switch from Dutch to English. Disclaimer: Please note that this blog is automatically translated.*

In de wetenschap gaat de aandacht vaak uit naar de prestaties van individuele wetenschappers, zoals het publiceren van artikelen of het ontvangen van persoonlijke onderzoeksbeurzen. Prestaties in de wetenschap zijn echter vaak het resultaat van een samenwerking tussen collega’s met diverse talenten. Het college van bestuur van de Radboud Universiteit wil samenwerking in de wetenschap daarom meer gaan erkennen en waarderen. Een van de manieren om dat dit jaar te doen is via de uitreiking van de zogenaamde “Radboud Team Science Awards“.

Wij zijn enorm vereerd om te kunnen delen met jullie dat wij als RAD-bloggers binnen de onderzoeksgroep Substance use Addiction & Food (SAF) van het Behavioural Science Institute aan de Radboud Universiteit één van de twee winnaars zijn van de Radboud Team Science Awards! Ons team werd onder andere geprezen voor onze diversiteit (in zowel discipline als nationaliteit), het vanuit verschillende invalshoeken gezamenlijk toewerken naar een gemeenschappelijk doel (binnen onze onderzoeksprojecten en het schrijven voor RAD-blog), en het hebben van aandacht voor elkaars professionele en persoonlijke ontwikkeling (binnen onze overleggen). 

We mochten de Team Science Award op 5 september ontvangen tijdens de Opening van het Academisch Jaar in de concertzaal de Vereeniging in Nijmegen (zie foto links). Bovendien kwam de rector magnificus in de middag van 7 september langs op onze afdeling om het heuglijke nieuws met ons te vieren (zie foto midden) en om ons officieel de Team Science Award te overhandigen (zie foto rechts).

Naast de eer hebben we een mooie geldprijs van 10.000 euro mogen ontvangen om de “team spirit” verder te stimuleren binnen onze groep. We hebben plannen om onder andere gezamenlijk aan een artikel te werken en om de RAD-blog verder te verbeteren zodat we recent onderzoek naar middelengebruik en eetgedrag nog toegankelijker en begrijpelijker kunnen maken voor iedereen. Bovendien is er een prachtig filmpje van ons team gemaakt waarin onze team spirit wordt uitgedragen. Het filmpje is hieronder te bekijken.

Ten slotte: ook als team werken we natuurlijk niet alleen in onze eigen “bubbel”. Zo hebben we bijvoorbeeld een groep enthousiaste onderzoekers om ons heen die regelmatig aansluiten bij de maandelijkse SAF-bijeenkomsten. Ook maakt onze groep onderdeel uit van een grotere onderzoeksgroep met gepassioneerde collega’s binnen het veld van de ontwikkelingspychopathologie. Dus ook als team zijn we ingebed in een breder veld van collega’s, wat het verder uitwisselen van informatie en uitwerken van ideeën verder stimuleert en inspireert. 

Deze blog werd geschreven door Nina van den Broek (Radboud Universiteit) voor RAD-blog, het blog over roken, alcohol, drugs en dieet.

Benieuwd naar hoe Nina van den Broek het vond om deze prachtige award te ontvangen? Lees dan een interview met haar via deze link!

*Dutch follows English*

Individuals with substance use problems, such as excessive smoking, tend to prefer instant gratification rather than delayed gratification (1). They are aware of the ill effects but find it challenging to quit. For example, Rick is a heavy smoker who wants to quit for his respiratory health. Yet, in a moment of craving, the immediate reward of smoking seems more appealing in comparison to the long-term reward of healthier lungs, with the latter requiring more self-control. I will now explain this more technically, bear with me.

Delay discounting is the process by which the perceived value of a reward reduces as a function of time to its receipt; that is the later we are to receive a reward, the less we tend to value it (2). To illustrate, if I offer you EUR 10 today or EUR 100 in 3 months, which would you choose? Probably the second. Next, if I offer you EUR 10 today or EUR 20 in 3 months, you might wonder if it’s worth the wait. In both cases, the delayed reward was greater than the immediate reward and offered against the same immediate reward. Yet, how much greater the reward is (to us) makes a difference.

Typically, we each attach a subjective value to the immediate and delayed reward, and this value determines our choice. The option evaluated more highly in that moment and context is the one we choose. Naturally, everyone is different in their evaluation of these rewards. Therefore, we each have our own tipping point – the point when the immediate and delayed rewards are evaluated equally and the choice shifts in favour of the immediate reward, like in the second option above. In people with addiction, this tipping point is reached sooner. Logically, one approach to helping people wanting to quit substance use is reducing their tendency to discount delays and exert more self-control to work toward delayed rewards.

Researchers have been developing and testing methods to reduce delay discounting in people with substance use problems and poor eating behaviours with the intention to prime them to think about their future. For example, people are encouraged to visualize their future in terms of events they are looking forward to, like a summer holiday to Paris or running a marathon in 6 months (episodic future prime; EFP) (3, 4, 5). It helps people pre-experience something they are working toward and in turn, reduce delay discounting and exert more self-control when contemplating smoking in a weak moment. This way they can save money for Paris tickets or improve lung capacity for the marathon.

Similarly, in another intervention, people are asked to spend more time thinking about their future through a writing task (future thinking prime; FTP) (6). Participants are given specific words using which they write a paragraph about themselves. The word list is designed such that they write about their ideas for their future self and thus, spend time thinking about their ideal future. In summary, re-orienting to stay reminded of the better version of ourselves we are working toward can do us some good.

Both EFP and FTP reduce delay discounting, and more so in people with substance use problems (7). There are also some indications that improvements in delay discounting can help reduce smoking (3, 4) through indirect measurements of smoking in hypothetical situations. Unfortunately, evidence for the direct link to successfully quitting is still missing. In the future, delay discounting interventions should measure the effect on smoking through abstinence rates or weekly smoking post-intervention. Such evidence can back the intervention strongly and guide the use of future-oriented thinking for smoking cessation in therapeutic settings as well.

This blog was written by Suhaavi Kochhar (PhD candidate Radboud University) for RAD-blog, the blog about smoking, alcohol, drugs and diet.

References

1. Barlow, P., McKee, M., Reeves, A., Galea, G., & Stuckler, D. (2016). Time-discounting and tobacco smoking: a systematic review and network analysis. International Journal of Epidemiology, 46(3), dyw233. https://doi.org/10.1093/ije/dyw233
2. Da Matta, A., Gonçalves, F. L., & Bizarro, L. (2012). Delay discounting: Concepts and measures. Psychology & Neuroscience, 5(2), 135–146. https://doi.org/10.3922/j.psns.2012.2.03
3. Chiou, W. B., & Wu, W. H. (2017). Episodic Future Thinking Involving the Nonsmoking Self Can Induce Lower Discounting and Cigarette Consumption. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 78(1), 106–112. https://doi.org/10.15288/jsad.2017.78.106
4. Stein, J. S., Wilson, A. G., Koffarnus, M. N., Daniel, T. O., Epstein, L. H., & Bickel, W. K. (2016). Unstuck in time: episodic future thinking reduces delay discounting and cigarette smoking. Psychopharmacology, 233(21–22), 3771–3778. https://doi.org/10.1007/s00213-016-4410-y
5. Stein, J. S., Tegge, A. N., Turner, J. K., & Bickel, W. K. (2017). Episodic future thinking reduces delay discounting and cigarette demand: an investigation of the good-subject effect. Journal of Behavioral Medicine, 41(2), 269–276. https://doi.org/10.1007/s10865-017-9908-1
6. Shevorykin, A., Pittman, J. C., Bickel, W. K., O’connor, R. J., Malhotra, R., Prashad, N., & Sheffer, C. E. (2019). Primed for Health: Future Thinking Priming Decreases Delay Discounting. Health Behavior and Policy Review, 6(4), 363–377. https://doi.org/10.14485/hbpr.6.4.5
7. Shevorykin, A., Bickel, W. K., Carl, E., & Sheffer, C. E. (2021). Future Thinking Priming Especially Effective at Modifying Delay Discounting Rates among Cigarette Smokers. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(16), 8717. https://doi.org/10.3390/ijerph18168717

Stel je toekomst voor – een aanpak om te stoppen met roken

*Disclaimer: Houd er rekening mee dat delen van deze blog automatisch zijn vertaald.*

Mensen met problematisch middelengebruik, zoals overmatig roken, geven de voorkeur aan onmiddellijke beloning/voldoening in plaats van uitgestelde beloning/voldoening (1). Zij zijn zich bewust van de nadelige gevolgen, maar vinden het een uitdaging om te stoppen. Rick is bijvoorbeeld een zware roker die wil stoppen voor zijn luchtwegen. Toch lijkt in een moment van hunkering de onmiddellijke beloning van het roken aantrekkelijker in vergelijking met de beloning op lange termijn van gezondere longen (wat meer zelfbeheersing vereist). In dit blog leg ik dit mechanisme in meer detail uit.

“Delay discounting” is het proces waarbij de waargenomen waarde van een beloning afneemt naarmate de tijd tot de ontvangst ervan verstrijkt; met andere woorden, hoe later we een beloning ontvangen, hoe minder we geneigd zijn er waarde aan te hechten (2). Ter illustratie: als ik jou vandaag 10 euro geef of 100 euro over 3 maanden, wat zou u dan kiezen? Waarschijnlijk het tweede. Als ik jou vervolgens vandaag 10 euro of over 3 maanden 20 euro geef, kun je je afvragen of het wachten de moeite waard is. In beide gevallen is de uitgestelde beloning groter dan de onmiddellijke beloning en wordt deze tegenover dezelfde onmiddellijke beloning aangeboden. Toch maakt de waarde die we hechten aan de uitgestelde beloning voor ons het verschil.

Kenmerkend is dat we elk een subjectieve waarde hechten aan de onmiddellijke en de uitgestelde beloning, en deze waarde bepaalt onze keuze. De optie die op dat moment en in die context het hoogst wordt gewaardeerd, is degene die we kiezen. Natuurlijk is iedereen verschillend in zijn evaluatie van deze beloningen. Daarom hebben we allemaal ons eigen omslagpunt – het punt waarop de onmiddellijke en uitgestelde beloningen gelijkwaardig worden geëvalueerd en de keuze verschuift ten gunste van de onmiddellijke beloning, zoals in de tweede optie hierboven. Bij mensen met een verslaving wordt dit omslagpunt eerder bereikt. Logischerwijs is een van de manieren om mensen die willen stoppen met middelengebruik te helpen, het verminderen van hun neiging om vertragingen te negeren en meer zelfcontrole uit te oefenen om te werken aan uitgestelde beloningen.

Onderzoekers hebben methoden ontwikkeld en getest om uitstelgedrag te verminderen bij mensen met problematisch middelengebruik en ongezond eetgedrag, met de bedoeling hen aan te zetten tot nadenken over hun toekomst. Mensen worden bijvoorbeeld aangemoedigd om hun toekomst te visualiseren in termen van gebeurtenissen waar ze naar uitkijken, zoals een zomervakantie naar Parijs of het lopen van een marathon over 6 maanden (episodic future prime; EFP) (3, 4, 5). Het helpt mensen iets voor te beleven waar ze naar toe werken en op hun beurt delay discounting te verminderen en meer zelfcontrole uit te oefenen wanneer ze op een zwak moment overwegen te gaan roken. Op die manier kunnen ze geld sparen voor tickets naar Parijs of hun longcapaciteit voor de marathon verbeteren.

Bij een andere interventie wordt mensen gevraagd om meer tijd te besteden aan het nadenken over hun toekomst door middel van een schrijftaak (future thinking prime; FTP) (6). Deelnemers krijgen specifieke woorden waarmee ze een alinea over zichzelf schrijven. De woordenlijst is zo opgesteld dat ze schrijven over hun ideeën voor hun toekomstige zelf en zo tijd besteden aan het nadenken over hun ideale toekomst. Samenvattend kan het ons goed doen ons te heroriënteren op de betere versie van onszelf waar we naar toe werken.

Zowel EFP als FTP verminderen delay discounting, en nog meer bij mensen met middelengebruiksproblemen (7). Er zijn ook aanwijzingen dat verbeteringen in het negeren van de wachttijd kunnen helpen het roken te verminderen (3, 4) door indirecte metingen van het roken in hypothetische situaties. Helaas ontbreekt nog bewijs voor het directe verband met succesvol stoppen met roken. In de toekomst zouden interventies voor vertraagde negering het effect op roken moeten meten aan de hand van abstinentiepercentages van wekelijks roken na de interventie. Dergelijk bewijs kan de interventie sterk ondersteunen en richting geven aan het gebruik van toekomstgericht denken voor stoppen met roken ook binnen de therapeutische context.

Deze blog is geschreven door Suhaavi Kochhar (PhD kandidaat Radboud Universiteit) voor RAD-blog, de blog over roken, alcohol, drugs en dieet.

*Do you want to read this blog in English? Now it is possible and very easy! On the top right of the website, you will see a small sign that says “Dutch”. Just click on it and switch from Dutch to English. Disclaimer: Please note that this blog is automatically translated.*

Klimaatverandering wordt steeds vaker gezien als de grootste bedreiging van de 21^e eeuw¹. Niet alleen de gezondheid van de planeet staat op het spel, maar ook die van haar bewoners. De opwarming van de aarde heeft desastreuse gevolgen voor onze basisbehoeften (zoals een verminderde kwaliteit van lucht, water en eten)² en ons mentaal welzijn (waaronder een toename van angst, verdriet en woede rondom het klimaat)³. Aanpassingen om verdere klimaatopwarming tegen te gaan zijn onvermijdelijk, welke met name impact zullen gaan hebben op volgende generaties. Voor ouders ligt er daarom een steeds belangrijkere rol in zowel het stimuleren van duurzame gedragingen om de ernst van klimaatverandering te beperken, als het voorbereiden van hun kinderen op de gevolgen die klimaatverandering met zich mee zal brengen.⁴ Er zijn echter nog weinig interventieprogramma’s voorhanden die ouders in deze nieuwe opvoedtaak kunnen ondersteunen⁴, waardoor ouders deze grotendeels op eigen kracht moeten invullen.

Een type interventie die zou kunnen inhaken op (de gevolgen van) klimaatverandering en ouders handvatten kan bieden voor het stimuleren van duurzaam gedrag, zijn interventies die inzetten op een gezonde eetopvoeding. Hoeveel en wat we eten en hoe dit voedsel wordt geproduceerd heeft een grote impact op het milieu^5,6, waardoor individuele voedselkeuzes een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het behalen van de klimaatdoelen.⁷ Recente onderzoeken identificeerden het geven van borstvoeding en het eten van minder onbewerkte en meer plantaardige voeding als belangrijke eetgewoonten voor zowel de gezondheid van het kind als dat van de planeet.^8,9 Een win-win situatie dus. Hoewel er naar dit onderwerp nog weinig onderzoek is gedaan, zijn er aanwijzingen dat ouders bereid zijn om hun eigen eetgedrag en -opvoeding uit duurzaamheidsoverwegingen te veranderen. Zo zeggen (aanstaande) Nederlandse moeders meer groenten en minder suiker te consumeren¹⁰, wat het voedselaanbod voor hun kinderen ook gunstig kan beïnvloeden. Wellicht speelt de huidige COVID-19 pandemie ook een rol in de motivatie van ouders om hun eetopvoeding aan te passen. Franse ouders rapporteerden namelijk een stijging in het aantal gezonde en duurzame producten dat zij kochten tijdens de lockdown in vergelijking met de periode daarvoor.¹¹ Kinderen lijken daarnaast al vanaf jonge leeftijd geïnteresseerd in het welzijn van de planeet¹² en ouders kunnen hier op inhaken door milieubewuste en gezonde eetgewoonten te stimuleren, zoals kweken van groenten.⁴

Concluderend lijken er kansen te liggen voor het integreren van duurzaamheid in interventies gericht op de eetopvoeding om zowel de gezondheid van kinderen als die van de planeet te bevorderen. Meer onderzoek naar de visie van ouders op (de gevolgen van) klimaatverandering en de manier waarop zij hun opvoeding hierop (willen) aanpassen is cruciaal om zulke interventies vorm te geven en kansrijk te maken.⁴ Daarnaast is er nog weinig onderzoek gedaan naar de mentale en emotionele gevolgen van klimaatverandering op ouders zelf, hoewel hun toenemende zorgen mogelijk worden gereflecteerd in de stijging van het aantal oudersupportgroepen zoals Climate Mama. ⁴ De mate waarin ouders responsief kunnen inspelen op de behoeften van hun kinderen (als gevolg van de klimaatproblematiek) is grotendeels afhankelijk van hun eigen vermogen om met de situatie om te gaan.¹³ Interventies die willen gaan inzetten op klimaatopvoeding doen er daarom goed aan om ook aandacht te besteden aan het welzijn van ouders zelf (zie ook de eerdere RAD-blog die ik schreef over dit thema).

Deze blog werd geschreven door Levie Karssen (Radboud Universiteit) voor RAD-blog, het blog over roken, alcohol, drugs en dieet.

Referenties

1. Costello, A., Abbas, M., Bail, S., Ball, S., Belamy, R., Fitel, S., & Patterson, C. (2009). Managing the health effects of climate change. The Lancet, 373, 1693–1708. doi: 10.1016/S0140-6736(09)60935-1
2. Watts, N., Adger, W. N., Agnolucci, P., Blackstock, J., Byass, P., Cai,W., … Costello, A. (2015). Health and climate change: Policy responses to protect public health. Lancet, 386, 1861–1914. doi: 10.1016/S0140-6736(15)60854-6
3. Strife, S. J. (2012). Children’s environmental concerns: Expressing ecophobia. Journal of Environmental Education, 43, 37–54. doi:10.1080/00958964.2011.602131
4. Sanson, A. V., Burke, S. E., & Van Hoorn, J. (2018). Climate change: Implications for parents and parenting. Parenting, 18(3), 200-217. doi: 10.1080/15295192.2018.1465307
5. Aleksandrowicz, L., Green, R., Joy, E. J., Smith, P., & Haines, A. (2016). The impacts of dietary change on greenhouse gas emissions, land use, water use, and health: A systematic review. PloS One, 11(11), e0165797. doi: 10.1371/journal.pone.0165797
6. Springmann, M., Godfray, H. C. J., Rayner, M., & Scarborough, P. (2016). Analysis and valuation of the health and climate change cobenefits of dietary change. Proceedings of the National Academy of Sciences, 113(15), 4146-4151. doi: 10.1073/pnas.1523119113
7. Lindgren, E., Harris, F., Dangour, A. D., Gasparatos, A., Hiramatsu, M., Javadi, F., … & Haines, A. (2018). Sustainable food systems: A health perspective. Sustainability Science, 13(6), 1505-1517. doi: 10.1007/s11625-018-0586-x
8. Laws, R., Adam, M., Esdaile, E., Love, P., & Campbell, K. J. (2022). What works to improve nutrition and food sustainability across the first 2000 days of life: A rapid review. Nutrients, 14(4), 731. doi: 10.3390/nu14040731
9. Willett, W., Rockström, J., Loken, B., Springmann, M., Lang, T., Vermeulen, S., … & Murray, C. J. (2019). Food in the Anthropocene: The EAT–Lancet Commission on healthy diets from sustainable food systems. The Lancet, 393(10170), 447-492. doi: 10.1016/S0140-6736(18)31788-4
10. Sanoma (2019). Duurzaamheid: First Time Mums onderzoek. Verkregen van https://bin.snmmd.nl/m/i3cyl0zuu5yv.pdf/infographic_duurzaamheidftm.pdf
11. Philippe, K., Chabanet, C., Issanchou, S., & Monnery-Patris, S. (2021). Child eating behaviors, parental feeding practices and food shopping motivations during the COVID-19 lockdown in France: (How) did they change? Appetite, 161, 105132. doi: 10.1016/j.appet.2021.105132
12. Engdahl, I. (2015). Early childhood education for sustainability: The OMEP world project. International Journal of Early Childhood, 47, 347–366. doi: 10.1007/s13158-015-0149-6
13. Ronan, K., & Johnson, D. M. (2005). Promoting community resilience in disasters. The role for schools, youth and families. New York, NY: Springer.

De laatste jaren wint de drug lachgas steeds meer aan populariteit onder uitgaande jongeren¹. De drug is legaal verkrijgbaar en geeft een hallucinerend en trippend effect, dat kan leiden tot euforische gevoelens en lachbuien^2,3. Maar veelvuldig gebruik brengt ook verschillende gezondheidsrisico’s met zich mee, zoals hoofdpijn, verwarring, neurologische stoornissen en verlamming^2-7. Er zijn in de media alarmerende berichten verschenen over jongeren die meer dan 100 ballonnen per dag gebruiken. Tientallen van hen hebben daar dwarslaesies aan overgehouden⁸. De drugsbeoordelingscommissie beoordeelde het risico van lachgas voor de volksgezondheid ‘matig tot groot’⁹. Deze beoordeling was voor staatssecretaris Blokhuis aanleiding om een oproep te doen om lachgas toe te voegen aan de opiumlijst. Vanaf 2022 wordt bezit van en handel in lachgas illegaal¹⁰. 

Vorig jaar heb ik voor mijn scriptie onderzoek gedaan naar de houding en mening van Utrechtse studenten tegenover lachgasgebruik, met als doel het maken van een inschatting over de effectiviteit van een verbod op recreatief lachgasgebruik. Voor dit onderzoek heb ik een selecte steekproef uitgevoerd waarbij 82 studenten een vragenlijst hebben ingevuld. Vervolgens zijn 17 van hen, door middel van een quotasteekproef, benaderd voor een interview.  

Uit de antwoorden van de studenten bleek dat de meerderheid (59%) van de Utrechtse studenten geen lachgas gebruikt. Als zij dit wel doen, is dit altijd in het bijzijn van vrienden en op feestjes. Veelal wordt dit gebruik dan met alcohol gecombineerd. De voornaamste redenen die voor gebruik genoemd werden zijn de verwachte (korte termijn) positieve effecten. Uit andere bronnen blijkt dat na één inademing uit een ballon binnen 10 seconden een euforisch, aangenaam en vreugdevol gevoel wordt opgewerkt wat binnen enkele minuten weer verdwijnt^2,3. Sociale media speelde in de resultaten van het scriptieonderzoek een veel minder grote rol bij het initiëren van lachgasgebruik dan op basis van eerder onderzoek¹⁰ verwacht werd. 

Studenten die geen lachgas gebruiken, gaven aan dat zij er geen behoefte aan hebben, tegen het gebruik van drugs zijn en het niet nodig hadden om een leuk feestje te hebben. Bovendien schatten zij vaker in dat het gebruik van lachgas schadelijke effecten heeft, terwijl veel lachgasgebruikers de risico’s van hun eigen gebruik lijken te bagatelliseren. Vrijwel allemaal gaven zij aan dat zij lachgas niet als noemenswaardige drug beschouwen, vanwege de laagdrempeligheid ervan. 

Lachgas is makkelijk verkrijgbaar en de effecten duren relatief kort^11,12. Het lijkt aannemelijk dat de eenvoudige beschikbaarheid het gebruik stimuleert. Studenten gaven aan dat een verbod op lachgas hen niet zou weerhouden om te gebruiken, maar dat een gebrek aan beschikbaarheid als gevolg van het verbod hun gebruik wel zou laten afnemen. Bovendien kan een verbod aandacht vestigen op de schadelijke gevolgen van lachgas, waardoor de risicoperceptie wordt vergroot en gebruik verminderd kan worden¹³. Aan de andere kant kan een verbod er ook voor zorgen dat er juist meer nieuwsgierigheid gewekt wordt, omdat het verboden is en daardoor spannender om te gebruiken. Er wordt daarom verwacht dat een verbod op lachgas het gebruik enigszins zal doen afnemen, maar dat het effect beperkt zal blijven. 

Deze blog werd geschreven door Thirza Ham voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag, master PWO (Radboud Universiteit), 2021. 

Referenties
1. Van Laar, M.W., Cruts, A. A. N., van Miltenburg, C. J. A., Strada, L., Ketelaars, A. P. M., Croes, E. A., … Meijer, R. F. (2019). Nationale Drug Monitor: Jaarbericht 2019. Utrecht/Den Haag: Trimbos-instituut/WODC.
2. Van Amsterdam, J., Nabben, T., & van den Brink, W. (2015). Recreational nitrous oxide use: Prevalence and risks. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 73(3), 790–796. doi:10.1016/j.yrtph.2015.10.017
3. Voogt, L., & van Pelt, H. (2019). Wat weet u van lachgas?. Tandartspraktijk, 40(7), 8–12. doi:10.1007/s12496-019-0091-0
4. Garakani, A., Jaffe, R. J., Savla, D., Welch, A. K., Protin, C. A., Bryson, E. O., & McDowell,          D. M. (2016). Neurologic, psychiatric, and other medical manifestations of nitrous oxide abuse: A systematic review of the case literature. The American Journal on Addictions, 25(5), 358-369. doi:10.1111/ajad.12372
5. Glijn, N. H. P., van der Linde, D., Ertekin, E., Van Burg, P. L. M., Grimbergen, Y. A., &    Libourel, E. J. (2017). Is nitrous oxide really that joyful. The Netherlands Journal of Medicine, 75(7), 304-306.
6. Keddie, S., Adams, A., Kelso, A. R., Turner, B., Schmierer, K., Gnanapavan, S., … Noyce, A. J. (2018). No laughing matter: subacute degeneration of the spinal cord due to nitrous oxide inhalation. Journal of Neurology, 265(5), 1089-1095. doi:10.1007/s00415-018-8801-3
7. Monshouwer, K., Van der Pol, P., Drost, Y. C., & Van Laar, M. W. (2016). Het Grote Uitgaansonderzoek 2016: Uitgaanspatronen, middelengebruik en preventieve maatregelen onder uitgaande jongeren en jongvolwassenen. Utrecht: Trimbos-instituut.
8. Thijssen, W. (2020, June 25). Tientallen dwarslaesies als gevolg van lachgasgebruik. Retrieved October 17, 2021, from https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/tientallen-dwarslaesies-als-gevolg-van-lachgasgebruik~b939eba5/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
9. Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs [CAM], Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (2019). Risicobeoordeling lachgas. Geraadpleegd op 6 juni 2020 van https://www.rivm.nl/documenten/cam-rapport-risicobeoordeling-lachgas
10. Rijksoverheid. (2019, 9 december). Blokhuis verbiedt lachgas door plaatsing onder Opiumwet. Geraadpleegd op 6 juni 2020 van https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2019/12/09/blokhuis-verbiedt lachgas-door-plaatsing-onder-opiumwet
11. Nabben, T., van der Pol, P., & Korf, D. J. (2017). Roes met een luchtje: Gebruik, gebruikers en markt van lachgas. Amsterdam: Rozenberg Publishers.
12. Luijk, S. J., & Nijkamp, L. M. (2019). Recreatief lachgasgebruik en gezondheidsrisico’s. JGZ Tijdschrift Voor Jeugdgezondheidszorg, 51(1), 2–7. doi:10.1007/s12452-018-00166-z
13. Blocker, J. S. (2006). Did Prohibition Really Work? Alcohol Prohibition as a Public Health Innovation. American Journal of Public Health, 96(2), 233–243. doi:10.2105/ajph.2005.065409

Zoals bekend speelt de omgeving een belangrijke rol bij het beginnen met roken¹. Maar, wat valt er nou eigenlijk allemaal onder ‘de omgeving’? Vaak wordt gedacht aan vrienden, school en sportclubs. Maar, óók het beeldscherm kan geschaald worden onder ‘de omgeving’. Hoewel reclame maken voor tabaksproducten al sinds 2002 verboden is in Nederland, wordt in films en series nog volop gerookt. Is dat dan geen ‘reclame’ voor het roken en welke invloed heeft dit op het beginnen met roken bij jongvolwassenen?

Al in 2003 stelden Dalton en collega’s², dat het kijken naar roken in films sterk voorspelt of jongvolwassenen al dan niet beginnen met roken. Ook werd gevonden dat het effect significant toeneemt bij grotere blootstelling. Jongvolwassenen die het vaakst zien dat er wordt gerookt in films, hadden bijna drie keer meer kans om te beginnen met roken dan degenen met de minste blootstelling aan roken. Deze bevindingen werden vervolgens in 2005 ondersteund door reviewonderzoek van Charlesworth en Glantz³. Identificatie met een rokend karakter lijkt de overtuigingen en attitudes richting tabaksgebruik en de intentie om te roken te bevorderen bij jongvolwassenen. Ook interessant was dat bij rokers de blootstelling aan roken in films hun verlangen om te roken verhoogde, de kans dat zij in de toekomst zouden roken verhoogde en zij daarnaast ook een positief beeld van roken ervaarden.

Als gevolg van eerdergenoemd onderzoek was het logisch geweest als, na het verbod op tabaksreclame in 2002, ook een verbod zou komen op roken in films en series. Toch zijn deze regels er (nog) niet, terwijl ondertussen ook onderzoek uit 2012 van Cin, Stoolmiller en Sargent⁴, met bewijs kwam dat blootstelling aan roken in films geassocieerd werd met een verhoogde mate van het beginnen met roken. Dit werd nog eens benadrukt door onderzoek van Arora en collega’s⁵ naar het verband tussen tabaksgebruik in Bollywoodfilms en tabaksgebruik onder Indiase jongvolwassenen. Zij stelden dat, zelfs na correctie voor demografische kenmerken, sociale invloeden en kind- en opvoedingskenmerken, de kans om ooit tabak te gebruiken meer dan het dubbele was voor mensen die veel werden blootgesteld aan roken in films, vergeleken met mensen die weinig werden blootgesteld aan roken in films.

Gezien de vele negatieve effecten die roken kan hebben op iemands gezondheid⁶, het al bestaande verbod op tabaksreclame en de promotie die roken in films met zich meebrengt, lijkt het vanzelfsprekend dat ook voor dat laatste duidelijke regels en afspraken worden opgesteld. Zeker met de campagne van de Rookvrije Generatie in het achterhoofd, is roken in films en series misschien zelfs wel niet meer iets van deze tijd.

Deze blog werd geschreven door Ilse Klijnsma voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag, master PWO (Radboud Universiteit), 2021. 

Referenties
1. Wellman, R. J., Dugas, E. N., Dutczak, H., O’Loughlin, E. K., Datta, G. D., Lauzon, B., & O’Loughlin, J. (2016). Predictors of the Onset of Cigarette Smoking. American Journal of Prevetive Medicine, 51(5), 767-778.
2. Dalton, M. A., Sargent, J. D., Beach, M. L., Titus-Ernstoff, L., Gibson, J. J., Bridget Ahrens, M., Tickle, J. J., & Heatherton, T. F. (2003). Effect of viewing smoking in movies on adolescent smoking initiation: a cohort study. The Lancet, 362, 281-285.
3. Charlesworth, A., & Glantz, S. A. (2005). Smoking in the Movies Increases Adolescent Smoking: A Review. Pediatrics, 116(6), 1516-1528. doi: 10.1542/peds.2005-0141.
4. Cin, S. D., Stoolmiller, M., & Sargent, J. D. (2012). When Movies Matter: Exposure to Smoking in Movies and Changes in Smoking Behavior. Journal of Health Communication, 17(1), 76-89. doi: 10.1080/10810730.2011.585697.
5. Arora, M., Methur, N., Gupta, V. K., Nazar, G. P., Srinath Reddy, K., & Sargent, J. D. (2012). Tobacco use in Bollywood movies, tobacco promotional activities and their association with tobacco use among Indian adolescents. Tobacco Control, 21, 482-487. doi: 10.1136/tc.2011.043539.
6. Mackenbach, J. P., Damhuis, R. A., & Been, J. V. (2017). The effects of smoking on health: Growth of knowledge reveals even grimmer picture. Nederlands tijdschrift voor geneeskunde, 160, 869-869.

De COVID-19 pandemie houdt ons al ruim anderhalf jaar in haar greep. Lockdown, quarantaine, thuisonderwijs en avondklok zijn begrippen die de afgelopen tijd ineens werkelijkheid zijn geworden. Door het zogeheten social distancing werden sociale situaties massaal vermeden. Winkels, scholen, sportclubs en horecagelegenheden werden gesloten en ook thuis werd er amper bezoek ontvangen. Deze maatregelen leidden tot sociale isolatie en dat heeft veel invloed gehad op de mentale gezondheid van jongeren¹. 

Door de sociale isolatie vond een groot deel van de leefwereld van Nederlandse jongeren online plaats. Er werd immers van jongeren gevraagd om het onderwijs digitaal te volgen, maar ook sociale contacten moesten met name online onderhouden worden. Hierdoor werd de drempel om voor een scherm te gaan zitten steeds lager². Er werden dan ook meer videogames gespeeld door jongeren tijdens de pandemie dan voorheen^3,4.

Daarnaast kan de COVID-19 pandemie beschouwd worden als een stressvolle situatie, waardoor jongeren een uitweg zoeken in bijvoorbeeld gamen¹. De gevolgen van de pandemie op de mentale gezondheid zijn namelijk vrij ernstig. Volgens het Trimbos Instituut is er sinds COVID-19 meer sprake van eenzaamheid, gedragsproblematiek, angst, depressie en eetproblematiek⁵. Door een game controller te pakken kan iemand tijdelijk ontsnappen aan de werkelijkheid. Even vluchten voor de gevolgen van de pandemie. Weg uit de ‘echte’ wereld en een kijkje nemen in de veilige, virtuele wereld. Ik geef ze geen ongelijk.

Het lijkt misschien onschuldig, maar het aantal gameverslavingen onder de jongeren is fors toegenomen tijdens de COVID-19 pandemie^4,6,7. Een gameverslaving wordt vaak onterecht als minder problematisch beschouwd in vergelijking met een alcohol- of drugsverslaving⁸. Bovendien wordt de kans op mentale problemen onder jongeren alleen maar groter door een gameverslaving¹. Zo kan frequent gamegedrag leiden tot isolering, verstoring van het levensritme, slapeloosheid en school- of werkuitval⁹. Het sociale leven van een jongere met een gameverslaving wordt dan nog meer op de proef gesteld en de stap naar de ‘echte’ wereld wordt steeds groter. Er kan dan sprake zijn van eenzaamheid en een negatief zelfbeeld, waardoor de verleiding om te gamen alleen maar toeneemt. Er valt dan te spreken over een neerwaartse spiraal. 

Er zijn dus genoeg redenen om de toename van gameverslaving en de bijbehorende gevolgen meer onder de aandacht te brengen. 

Deze blog werd geschreven door Laura Janssen voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag, master PWO (Radboud Universiteit), 2021. 

Referenties

1. Xu, S., Park, M., Kang, U. G., Choi, J. S., & Koo, J. W. (2021). Problematic use of alcohol and online gaming as coping strategies during the COVID-19 pandemic: A mini review. Frontiers in Psychiatry, 12.
2. Wiederhold, B. K. (2020). Children’s screen time during the COVID-19 pandemic: boundaries and etiquette. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 23(6), 359-360. doi: 10.1089/cyber.2020.29185.bkw. 
3. Donati, M. A., Guido, C. A., De Meo, G., Spalice, A., Sanson, F., Beccari, C., & Primi, C. (2021). Gaming among children and adolescents during the COVID-19 lockdown: The role of parents in time spent on video games and gaming disorder symptoms. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(12), 6642.
4. King, D. L., Delfabbro, P. H., Billieux, J., & Potenza, M. N. (2020). Problematic online gaming and the COVID-19 pandemic. Journal of Behavioral Addictions, 9(2), 184-186.
5. Trimbos (2020). Mentaal gezond de coronacrisis door: zeven adviezen. Verkregen via: https://www.trimbos.nl/kennis/corona/mentaal-gezond-door-de-crisis
6. Fernandes, B., Biswas, U. N., Mansukhani, R. T., Casarín, A. V., & Essau, C. A. (2020). The impact of COVID-19 lockdown on internet use and escapism in adolescents. Revista de psicología clínica con niños y adolescentes, 7(3), 59-65.
7. Rogier, G., Zobel, S. B., & Velotti, P. (2021). COVID-19, loneliness and technological addiction: Longitudinal data. Journal of Gambling Issues, (47).
8. Van Rooij, A. J., & Boonen, H. (2017). Gameverslaving en diagnostiek. Handboek diagnostiek kinderen, jongeren, en gezinnen, 323-342.
9. Schoenmakers, T., & Meerkerk, G.-J. (2010). Nieuwe vormen van verslaving in de zorg: ghb- en gameverslaving. Verslaving, 6(4), 36–49.