In de media valt regelmatig te lezen over alcohol en het puberbrein, maar hoe zit het eigenlijk met roken en het puberbrein? De meeste rokers beginnen met roken in de puberteit. Vaak vraagt men zich af of deze vroege start van roken effect heeft op de hersenontwikkeling van jongeren, net zoals bij alcohol of andere drugs.

De meeste ouders, docenten en hulpverleners weten inmiddels dat de puberteit een kritieke periode is waarin bepaalde hersengebieden nog volop in ontwikkeling zijn. De volledige ontwikkeling van de hersenen is een langdurig proces dat doorloopt tot ongeveer het 25e levensjaar. Als roken van invloed is op de ontwikkeling van de hersenen, dan zou dit kunnen leiden tot veranderingen in deze ontwikkeling met mogelijk blijvende gevolgen. De huidige literatuur onder rokende jongeren kan hier nog geen volledig antwoord op geven, gezien het gebrek aan studies die de hersenontwikkeling van rokende jongeren volgt op de lange termijn. Maar wat weten we inmiddels wel over de relatie tussen roken en het puberbrein?

We weten dat de hersenen van jongeren gevoeliger zijn voor de belonende effecten van nicotine in vergelijking met de hersenen van volwassenen. De belonende effecten van roken spelen een belangrijke rol bij het doorgaan met roken en de ontwikkeling van verslaving. Jongeren reageren doorgaans sterker op beloning dan volwassenen doordat het beloningssysteem van de hersenen bij jongeren een meer dominante rol speelt. Wanneer de eerste sigaret op een jongere leeftijd wordt gerookt, dan is er ook vaker sprake van een plezierige eerste ervaring met nicotine. Beginnen met roken in de puberteit vergroot mede daardoor de kans op het ontwikkelen van verslaving in vergelijking met beginnen met roken in de volwassenheid. In lijn met dit idee hebben dierstudies inderdaad aangetoond dat ratten in de puberteit sneller en meer nicotine tot zich nemen dan volwassen ratten.

Daarnaast is er vanuit dierstudies bewijs dat roken tijdens de puberteit zou kunnen leiden tot permanente veranderingen in de hersenen. Het onderzoek hiernaar is nog relatief jong, maar er zijn aanwijzingen voor blijvende effecten van blootstelling aan nicotine op het brein van bijvoorbeeld ratten in de puberteit. Het gaat hierbij om zowel directe schade aan hersencellen als om veranderingen in de werking van het beloningssysteem. Als deze resultaten ook op mensen van toepassing zouden zijn, zou dat betekenen dat roken tijdens de puberteit inderdaad invloed heeft op de hersenontwikkeling bij jongeren.

Op de vraag, wat weten we wel over roken en het puberbrein? kunnen we dus antwoorden dat het puberbrein erg gevoelig is voor beloningen waardoor de kans op verslaving tijdens de puberteit groter is dan tijdens de volwassenheid. Daarnaast heeft dieronderzoek laten zien dat roken mogelijk schadelijke gevolgen heeft voor het puberbrein van ratten. Kortom, door ontmoediging van roken bij jongeren zal de kans op het ontwikkelen van verslaving afnemen en kan het puberbrein zich optimaal ontwikkelen.

Deze blog werd geschreven door Maartje Luijten (Radboud Universiteit) & Marloes Kleinjan (Trimbos Insituut)

Referenties

De informatie in deze blog is een bewerking van het nieuwsbericht voor een Factsheet die het Trimbos Instituut in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft opgesteld in het kader van de NIX18 campagne. Marloes Kleinjan (Trimbos Instituut) en Maartje Luijten (Radboud Universiteit) schreven deze Factsheet. De factsheet kunt u via https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/bericht/?bericht=2266 inzien.

Foto afkomstig van https://www.liverdoctor.com/smoking-can-shrink-brain/