De afgelopen weken had ik vakantie, en stond ik mezelf toe om eens wat anders te lezen dan wetenschappelijke artikelen. Ik bladerde de Viva door en zag een artikel met de titel ‘Even slikken?’. Het ging over ecstasy (XTC) gebruik in Nederland. Mijn aandacht werd meteen getrokken, want ik ben samen met collega’s een drietal artikelen aan het schrijven over ecstasygebruik.

In de Viva begint het artikel met een vreselijk verhaal over een meisje van 21 jaar dat overleden is na het gebruik van ecstasy. Zij is niet de enige. Er overlijden gemiddeld 8 mensen per jaar door ecstasy¹. In het verhaal in de Viva is het meisje overleden door oververhitting. Ecstasy heeft als werkzame stof MDMA en deze stof blokkeert het systeem in de hersenen wat stofjes zoals serotonine en dopamine wegvangt. De hoge concentratie van deze stoffen die daardoor in het brein ontstaat zorgt er weer voor dat de concentratie oxytocine (knuffelhormoon) in het bloed ontzettend snel stijgt. Deze veranderingen zorgen ervoor dat je blijdschap en empathie voelt. Ecstasy wordt daarom ook wel eens een ‘love pil’ genoemd. Echter, een ander gevolg is dat je hartslag en bloeddruk omhoog gaan en dat je lichaamstemperatuur met 1 graad (of meer) stijgt, wat soms resulteert in oververhitting. Na 4 tot 6 uur neemt het effect weer af. Maar let op, de stof is dan nog niet uitgewerkt. Je mag bijvoorbeeld minstens 16 uur geen autorijden na het slikken van een ecstasy pil. Meer ‘wist-je-datjes’ over ecstasy gebruik staan in het kader hieronder.

Van de Nederlandse jongeren tussen de 15 en 34 jaar gebruikte 6,6% ecstasy in het afgelopen jaar. Dat is het hoogste percentage in Europa. Het Europese gemiddelde is 1,8% ⁶. In onze eigen studie had bijna 10% van de 18 tot 45 jarigen ooit een keer ecstasy gebruikt, en de helft van deze mensen had in het afgelopen jaar gebruikt. Wat zijn de oorzaken van individuele verschillen in ecstasy gebruik? Waarom probeert de ene persoon het wel en de andere niet? Uit onze studie blijkt dat erfelijke aanleg hier een grote rol bij speelt (erfelijkheid is 74%)⁷. Daarnaast spelen ook unieke omgevingsinvloeden zoals gebruikende vrienden of het bezoeken van dancefeesten een rol (26%).

We zijn ook nog met 2 andere artikelen bezig over ecstasy gebruik. Daar gaan we in op karakteristieken van ecstasy gebruik: wonen ecstasy gebruikers bijvoorbeeld vaker in de stad dan op het platteland? Of is de persoonlijkheid van ecstasy gebruikers anders dan die van niet-gebruikers? Ook zijn we benieuwd naar de samenhang met andere middelen. Zijn ecstasy-gebruikers ook vaker rokers, zware drinkers of gebruikers van andere drugs dan niet-ecstasy-gebruikers? In een volgende blog dus meer over deze ‘love pillen’, of blijft het ondanks deze mooie naam toch een (letterlijk en figuurlijk) bittere pil?

Deze blog is geschreven door Prof. dr. Jacqueline Vink (Radboud Universiteit) voor RAD-blog, het blog over roken, alcohol & drugs.

Ben je op zoek naar meer info over ecstasy gebruik, kijk dan op de website van Jellinek⁸ of de factsheet van het Trimbos⁹.

Referenties / bronnen

1 Gemiddeld bijna 8 doden per jaar door XTC. RTL nieuws. 15 juni 2017.   https://www.rtlnieuws.nl/gezondheid/gemiddeld-bijna-acht-doden-per-jaar-door-xtc

2 XTC handel maakt ongrijpbare Brabantse misdaadfamilies tot wereldspelers. NOS. 13 april 2017. http://nos.nl/artikel/2168058-xtc-handel-maakt-ongrijpbare-brabantse-misdaadfamilies-tot-wereldspelers.html

3 Bestaat er een veilige dosis XTC? Jellinek. https://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/bestaat-er-een-veilige-dosis-xtc/

4 Zo lang mag je niet autorijden na drugsgebruik. NOS. 1 juli 2017. http://nos.nl/op3/artikel/2180870-zo-lang-mag-je-niet-autorijden-na-drugsgebruik.html

5 Kun je de XTC-dip voorkomen? Drugs en uitgaan. http://www.drugsenuitgaan.nl/hulp-en-advies/veel-gestelde-vragen/uitgebreid/?vraag=6

6 Nederlandse jongeren bovenaan Europese XTC lijst. NOS. 7 juni 2017. http://nos.nl/artikel/2176930-nederlandse-jongeren-bovenaan-europese-xtc-lijst.html

7 Verweij KJH, Treur JL, Vreeker A, Brunt TM, Willemsen G, Boomsma DI, Vink JM. Heritability of lifetime ecstasy use. Drug and Alcohol Dependence 178: 66-69 (2017). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28641132

8 XTC / MDMA. Jellinek. https://www.jellinek.nl/informatie-over-alcohol-drugs/xtc-mdma/

9 Feiten en Fabels over ecstasy gebruik. Trimbos Instituut. Juli 2016. https://assets.trimbos.nl/docs/c8ac579a-7c2f-4dd7-af68-ff2c6d4905ec.pdf