Alcoholgebruik wordt geaccepteerd in de Nederlandse samenleving. De meeste Nederlanders drinken wel eens alcohol. Eigenlijk is het bij jongeren niet de vraag of ze gaan drinken, maar wanneer ze beginnen met het drinken van alcohol^4,9. In Schiermonnikoog heeft de enige supermarkt op het eiland de keuze gemaakt om ook geen alcoholvrije dranken meer onder de 18 jaar te verkopen. Dit omdat de Waddeneilanden het alcoholmisbruik door jongeren willen terugdringen. Op een afstandje is geen verschil te zien tussen alcoholvrij of alcoholhoudend bier, wat het handhaven ervan moeilijk maakt. Daarbij vinden zij het geen gezicht om kinderen met alcoholvrije bierflesjes te zien rondlopen. Cijfers wijzen uit dat de jeugd te veel drinkt, maar ondertussen laten we de jongeren wel legaal wennen aan het drinken van en uit een alcoholvrij bierflesje⁷.

Eén van de maatregelen die de overheid heeft ingezet om het alcoholgebruik onder jongeren uit te stellen en de consumptie van alcohol te verminderen, is de legale leeftijd om alcohol te drinken van 16 jaar naar 18 jaar te verhogen. Sinds 2014 is het strafbaar om alcoholhoudende dranken te nuttigen in het openbaar voor jongeren onder de 18 jaar. Ondanks dat de alcoholleeftijd naar 18 jaar is gegaan, is alcoholvrij bier beschikbaar gebleven voor alle leeftijden.

Volgens GGD Noord- en Oost-Gelderland lijken steeds meer ouders zich bewust te zijn geworden van de schadelijke gevolgen van alcohol voor jongeren onder de 18 jaar. Toch koopt 8% van de ouders weleens alcoholvrijbier voor hun 10-12 jarige kind⁵. Er bestaat empirisch bewijs voor een sterke samenhang tussen het drinkgedrag van jongeren en de normen van ouders tegenover alcoholgebruik^3,8. Dus wat zegt het kopen van alcoholvrij bier door ouders voor hun kinderen, wellicht onbewust, over hun normen wat betreft alcoholgebruik?

Deskundigen van het Trimbos raden het drinken van alcoholvrij bier sterk af voor jongeren. Jongeren leren met het drinken van alcoholvrij bier de smaak van bier kennen, het gevoel van een bierflesje in de hand hebben en ze leren dat bier drinken normaal is en erbij hoort. Mogelijk is de stap naar het drinken van alcohol daardoor sneller gezet. Dit past bij de ‘cue-reactivity-theory’. Deze theorie stelt dat hoe meer men blootgesteld wordt aan gerelateerde stimuli (prikkels), dit het daadwerkelijke gebruik van middelen uitlokt. In dit geval zal dus het drinken uit een alcoholvrij bierflesje een gerelateerde prikkel kunnen zijn. Deze ‘cue’ kan er voor zorgen dat jongeren op vrij jonge leeftijd al zin krijgen in het nuttigen van alcohol¹. Meerdere studies laten zien dat de toegang tot alcohol op jonge leeftijd leidt tot een hoger risico om op latere leeftijd meer te drinken^2,6. Onderzoek naar de gevolgen van alcoholvrije dranken zou gepast zijn. Wellicht heeft toegang tot alcoholvrij bier dezelfde gevolgen op latere leeftijd als de toegang tot alcoholhoudend bier.

Al met al is alcoholvrij bier in principe een goed alternatief, maar dit geldt voornamelijk voor (jong)volwassenen zegt Trimbos. Natuurlijk is het gebruik van alcoholvrij bier onder jongeren nog altijd beter dan alcoholgebruik zelf. Gezien de boodschap die jongeren meekrijgen door het drinken van alcoholvrije dranken en de mogelijke gevolgen hiervan zijn, is het wellicht een goed idee om voor alcoholvrije dranken ook een minimum leeftijd in te stellen.

Deze blog werd geschreven door Laura Visser, master student Pedagogische Wetenschappen en Onderwijskunde, Radboud Universiteit.

Referenties
1. Babor, T.F., Robaina, K., Noel, J.K., & Ritson, E.B. (2017). Vulnerability to alcohol-related problems: a policy brief with implications for the regulation of alcohol marketing. Addiction, 112(1), 94-101.
2. Casswell, S., Pledger, M., & Pratap, S. (2002). Trajectories of drinking from 18 to 26 years: Identification and prediction. Addiction, 97, 1427-1437.
3. Gilligan, C., Kypri, K., & Lubman, D. (2012). Changing parental behaviour to reduce risky drinking among adolescents: Current evidence and future directions. Alcohol and Alcoholism, 47(3), 349-354.
4. Hibell, B., Guttormsson, U., Ahlström, S., Balakireva, O., Bjarnasson, T., Kokkevi, A., & Kraus, L. (2009). The 2007 ESPAD Report. Substance use among students in 35 European countries. Stockholm: The Swedish council for information on alcohol and other drugs (CAN).
5. Kindermonitor. (2017). GGD Noord- en Oost-Gelderland – Leefstijl van kinderen verbeterd! Geraadpleegd op 19 oktober 2018, van https://www.ggdnog.nl/nieuws-2/item/publiek-nieuws/leefstijl-van-kinderen-verbeterd
6. Paschall, M. J., Grube, J. W., Black, C., Flewelling, R. L., Ringwalt, C. L., & Biglan, A. (2007). Alcohol outlet characteristics and alcohol sales to youth: Results of alcohol purchase surveys in 45 Oregon communities. Prevention Science, 8(2), 153-159.
7. RTLNieuws. (2018, 14 juli). Onder de 18 een alcoholvrij biertje? Niet op Schiermonnikoog. Geraadpleegd op 19 oktober 2018, van https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/4286616/onder-de-18-een-alcoholvrij-biertje-niet-op-schiermonnikoog
8. Spijkerman, R., Van Den Eijnden, R. J. J. M., Overbeek, G. J., & Engels, R. C. M. E (2007). The impact of peer and parental norms and behaviour on adolescent drinking: The mediating role of drinker prototypes. Psychology and Health, 22, 7-29.
9. Verdurmen, J., Monshouwer, K., van Dorsselaer, S., Lokman, S., Vermeulen-Smit, E., & Vollebergh, W. (2012). Jeugd en riskant gedrag 2011. Kerngegevens uit het peilstationsonderzoek scholieren. Utrecht: Trimbos Instituut.