Zoals bekend speelt de omgeving een belangrijke rol bij het beginnen met roken¹. Maar, wat valt er nou eigenlijk allemaal onder ‘de omgeving’? Vaak wordt gedacht aan vrienden, school en sportclubs. Maar, óók het beeldscherm kan geschaald worden onder ‘de omgeving’. Hoewel reclame maken voor tabaksproducten al sinds 2002 verboden is in Nederland, wordt in films en series nog volop gerookt. Is dat dan geen ‘reclame’ voor het roken en welke invloed heeft dit op het beginnen met roken bij jongvolwassenen?

Al in 2003 stelden Dalton en collega’s², dat het kijken naar roken in films sterk voorspelt of jongvolwassenen al dan niet beginnen met roken. Ook werd gevonden dat het effect significant toeneemt bij grotere blootstelling. Jongvolwassenen die het vaakst zien dat er wordt gerookt in films, hadden bijna drie keer meer kans om te beginnen met roken dan degenen met de minste blootstelling aan roken. Deze bevindingen werden vervolgens in 2005 ondersteund door reviewonderzoek van Charlesworth en Glantz³. Identificatie met een rokend karakter lijkt de overtuigingen en attitudes richting tabaksgebruik en de intentie om te roken te bevorderen bij jongvolwassenen. Ook interessant was dat bij rokers de blootstelling aan roken in films hun verlangen om te roken verhoogde, de kans dat zij in de toekomst zouden roken verhoogde en zij daarnaast ook een positief beeld van roken ervaarden.

Als gevolg van eerdergenoemd onderzoek was het logisch geweest als, na het verbod op tabaksreclame in 2002, ook een verbod zou komen op roken in films en series. Toch zijn deze regels er (nog) niet, terwijl ondertussen ook onderzoek uit 2012 van Cin, Stoolmiller en Sargent⁴, met bewijs kwam dat blootstelling aan roken in films geassocieerd werd met een verhoogde mate van het beginnen met roken. Dit werd nog eens benadrukt door onderzoek van Arora en collega’s⁵ naar het verband tussen tabaksgebruik in Bollywoodfilms en tabaksgebruik onder Indiase jongvolwassenen. Zij stelden dat, zelfs na correctie voor demografische kenmerken, sociale invloeden en kind- en opvoedingskenmerken, de kans om ooit tabak te gebruiken meer dan het dubbele was voor mensen die veel werden blootgesteld aan roken in films, vergeleken met mensen die weinig werden blootgesteld aan roken in films.

Gezien de vele negatieve effecten die roken kan hebben op iemands gezondheid⁶, het al bestaande verbod op tabaksreclame en de promotie die roken in films met zich meebrengt, lijkt het vanzelfsprekend dat ook voor dat laatste duidelijke regels en afspraken worden opgesteld. Zeker met de campagne van de Rookvrije Generatie in het achterhoofd, is roken in films en series misschien zelfs wel niet meer iets van deze tijd.

Deze blog werd geschreven door Ilse Klijnsma voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag, master PWO (Radboud Universiteit), 2021. 

Referenties
1. Wellman, R. J., Dugas, E. N., Dutczak, H., O’Loughlin, E. K., Datta, G. D., Lauzon, B., & O’Loughlin, J. (2016). Predictors of the Onset of Cigarette Smoking. American Journal of Prevetive Medicine, 51(5), 767-778.
2. Dalton, M. A., Sargent, J. D., Beach, M. L., Titus-Ernstoff, L., Gibson, J. J., Bridget Ahrens, M., Tickle, J. J., & Heatherton, T. F. (2003). Effect of viewing smoking in movies on adolescent smoking initiation: a cohort study. The Lancet, 362, 281-285.
3. Charlesworth, A., & Glantz, S. A. (2005). Smoking in the Movies Increases Adolescent Smoking: A Review. Pediatrics, 116(6), 1516-1528. doi: 10.1542/peds.2005-0141.
4. Cin, S. D., Stoolmiller, M., & Sargent, J. D. (2012). When Movies Matter: Exposure to Smoking in Movies and Changes in Smoking Behavior. Journal of Health Communication, 17(1), 76-89. doi: 10.1080/10810730.2011.585697.
5. Arora, M., Methur, N., Gupta, V. K., Nazar, G. P., Srinath Reddy, K., & Sargent, J. D. (2012). Tobacco use in Bollywood movies, tobacco promotional activities and their association with tobacco use among Indian adolescents. Tobacco Control, 21, 482-487. doi: 10.1136/tc.2011.043539.
6. Mackenbach, J. P., Damhuis, R. A., & Been, J. V. (2017). The effects of smoking on health: Growth of knowledge reveals even grimmer picture. Nederlands tijdschrift voor geneeskunde, 160, 869-869.