*Do you want to read this blog in English? Now it is possible and very easy! On the top right of the website, you will see a small sign that says “Dutch”. Just click on it and switch from Dutch to English. Disclaimer: Please note that this blog is automatically translated.*

Laatst hoorde ik weer van een nieuwe, verwoede poging om overgewicht terug te dringen; in het Verenigd Koninkrijk moeten tegenwoordig op alle menu’s van grote fastfoodketens de calorieën van gerechten vermeld staan (1). De poging van het Verenigd Koninkrijk is slechts één van de vele pogingen die er wereldwijd afgelopen jaren gedaan zijn. Toch blijken de campagnes weinig effectief, want in de afgelopen 45 jaar is het aantal mensen met ernstig overgewicht bijna verdriedubbeld (2).

Onderzoek laat zien waarom de goedbedoelde campagnes om overgewicht tegen te gaan vaak ineffectief en soms zelfs schadelijk zijn. Veel campagnes zijn gebaseerd op het idee dat gewicht een belangrijke voorspeller is voor iemands gezondheid (3). Voor veel mensen is gezondheid een belangrijke waarde en zij beschouwen overgewicht soms ten onrechte als immoreel (3). Ook wordt in campagnes tegen overgewicht de controle die iemand zelf over zijn gewicht heeft, onevenredig groot gepresenteerd. In werkelijkheid is overgewicht een complex samenspel van biologische, sociale en economische factoren. Deze nadruk op eigen verantwoordelijkheid leidt er toe dat mensen met overgewicht als lui, dom en gulzig kunnen worden gezien (3). Veel campagnes stigmatiseren dus mensen met een groter lichaam.

Uit onderzoek is gebleken dat stigmatisering van mensen met een groter lichaam kan leiden tot verminderd vertrouwen van mensen in hun eigen vermogen om gezond te kunnen leven (3,4). Dit leidt op zijn beurt tot een verminderde motivatie om te sporten en een gezond, gebalanceerd eetpatroon vol te kunnen houden (3,4). Onderzoek heeft aangetoond dat stigmatisering juist leidt tot het eten van meer voedsel omdat men voedsel gebruikt om emoties te reguleren die ontstaan zijn als gevolg van de stigmatisering (4). Campagnes die focussen op (over)gewicht kunnen dus juist ernstig overgewicht in de hand werken. Stigmatisering van mensen met grotere lichamen kan daarnaast ook serieuze gevolgen hebben voor de fysieke en psychische gezondheid van deze mensen. Zo kan er een toename zijn van stress, angst en depressieve gevoelens, eetstoornissen, en een verlaagd zelfbeeld en een negatieve lichaamsbeleving komen ook vaker voor (3,4).

Wat zou men dan wel kunnen doen om de gezondheid te bevorderen? Onderzoek laat zien dat gewichtsinclusieve campagnes leiden tot een verhoogde motivatie en een toename in gezond gedrag bij mensen die zichzelf dik vinden (4). In gewichtsinclusieve campagnes wordt benadrukt dat mensen hun gezondheid kunnen verbeteren, ongeacht hun huidige gewicht (4). Deze campagnes zijn gefocust op haalbare, concrete gedragsveranderingen, zoals meer groente en fruit eten. Veel te vaak wordt gewicht nog als indicator voor gezondheid gebruikt, maar om gezondheid echt te verbeteren, kan men beter focussen op gezondheid bevorderende gewoontes. 

Deze blog werd geschreven door Vienna Korndewal voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag, master PWO, 2022.

Referenties

1. Department of Health and Social Care. (2021, 12 mei). Calorie labelling on menus to be introduced in cafes, restaurants and takeaways. GOV.UK. Geraadpleegd op 18 oktober 2022, van https://www.gov.uk/government/news/calorie-labelling-on-menus-to-be-introduced-in-cafes-restaurants-and-takeaways
2. Obesity and overweight. (2021, 9 juni). Geraadpleegd op 19 oktober 2022, van https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
3. Rathbone, J. A., Cruwys, T. & Jetten, J. (2022). Non-stigmatising alternatives to anti-obesity public health messages: Consequences for health behaviour and well-being. Journal of Health Psychology, 27(7), 1601–1614. https://doi.org/10.1177/1359105321999705
4. Simpson, C. C., Griffin, B. J. & Mazzeo, S. E. (2019). Psychological and behavioral effects of obesity prevention campaigns. Journal of Health Psychology, 24(9). https://doi.org/10.1177/1359105317693913